Demir Perdenin Arkasında Neler Olmuştur?

Rusya’nın Ukrayna’yı işgal harekâtı devam ederken, 1991 yılının Şubat ayına kadar, otuz altı yıl süre ile, Varşova Paktının bir parçası olan, günümüzde ise, tamamı Avrupa Birliği ve NATO üyesi olan eski Demirperde ülkelerinin ve 1991 yılının Aralık ayına kadar Sovyetler Birliği’nin parçası olan, bugün ise Rusya’nın etkisinden uzaklaşmaya çalışan ülkelerin endişeleri artıyor.

Sovyetler Birliği, Varşova Paktı, Demirperde terimleri, çoğumuz için tanıdık olsa da orta yaşın altındakiler için, çok şey ifade etmiyor olabilir. Aşağıdaki siyah beyaz fotoğrafta yer alan yedi kişinin, kim olduklarını da merak ediyor olabilirsiniz.

Fotoğrafta, ortada yer alan kişi, Mikhail Gorbachev. Varşova Paktı’nın en önemli ülkesi olan Sovyetler Birliği’nin eski devlet başkanı. Diğer altı kişi de Varşova Paktı’na üye olan altı Doğu Avrupa ülkesinin devlet başkanları.

Fotoğraf, 1987 yılında, Doğu Almanya’nın başkenti Berlin’de Demirperde ülkelerinin Savunma İşbirliği Teşkilatı Varşova Paktı’nın toplantısında çekilmiş. Bu fotoğrafın çekilmesinden dört yıl sonra, hem Varşova Paktı hem de Sovyetler Birliği dağılacaktır.

Fotoğrafta; ortadaki Mikhail Gorbachev’in dışında, soldan sağa sıra ile, Çekoslavakya’nın devlet başkanı Gustáv Husák, Bulgaristan’ın devlet başkanı Todor Zhivkov, Doğu Almanya’nın devlet başkanı Erich Honecker, Romanya’nın devlet başkanı Nicolae Ceaușescu, Polonya’nın devlet başkanı Wojciech Jaruzelski ve Macaristan’ın devlet başkanı János Kádár bulunuyor. Bu kişilerin kim oldukları ve demirperdenin yıkılmasının sonrasındaki hikayeleri ilginizi çekebilir.

Mikhail Gorbachev, Sovyetler Birliği’nin 1922 ile 1991 yılları arasındaki yetmiş yıllık tarihinin sekizinci ve son lideridir. Sovyetler Birliği’nin 1922 ile 1924 yılları arasında en güçlü kişisi Lenin idi. Görevdeyken hayatını kaybetmiştir. 1924 ile 1953 yılları arasında, yirmi dokuz yıl süre ile Sovyetler Birliği lideri olan Stalin, İkinci Dünya Savaşı’nın öncesinde, savaş sırasında ve savaşın sonrasında görev yapmıştır. Görevdeyken hayatını kaybetmiştir. Malenkov, 1953 yılında altı aylık kısa bir süre görev yapmıştır. Khrushchev (Kruşçev), 1953 ile 1964 yılları arasında, on bir yıl süre ile, görev yapmıştır. Brezhnev (Brejnev), 1964 ile 1982 yılları arasında, on sekiz yıl süre ile, görev yapmıştır. Görevdeyken hayatını kaybetmiştir. Andropov, 1982 ile 1984 yılları arasında, iki yıl süre ile, görev yapmıştır. Görevdeyken hayatını kaybetmiştir. Chernenko (Çernenko) 1984 ile 1985 yılları arasında, bir yıl süre ile, görev yapmıştır. Görevdeyken hayatını kaybetmiştir. Gorbachev (Gorbaçev) 1985 ile 1991 yılları arasında, altı yıl süre ile, görev yapmıştır.

Gorbachev, 1991 yılında hem Varşova Paktı’nı hem de Sovyetler Birliği’ni dağıtmıştır.

Gustáv Husák, günümüzde Çek Cumhuriyeti ve Slovak Cumhuriyeti olarak ikiye ayrılmış olan Çekoslovakya’nın, 1968 ile 1989 yılları arasında, yirmi bir yıl süre ile liderliğini yaptı. 1968 yılında, Dubček'in reformları ile başlayan Prag baharının sonrasında, Varşova Paktı Çekoslavakya’yı işgal ederek Dubček'i devirdi. Sovyetler Birliği’nin, 1968 yılında, Dubček'in yerine göreve getirdiği Gustáv Husák, 1989 yılındaki Kadife Devrim sırasında görevinden istifa etti. İki yıl sonra, 1991 yılında yaşamını yitirmiştir.

Todor Zhivkov (Jivkov), 1954 ile 1989 yılları arasında, otuz beş yıl süre ile, Bulgaristan’ın liderliğini yaptı. Bulgaristan’da, Türklerin Bulgar ismi almaya ve Türkiye’ye göçe zorlanması Jivkov zamanında olmuştur. 1989 yılında, darbe ile devrilen Zhivkov, 1998 yılında yaşamını yitirmiştir.

Erich Honecker, daha sonra Batı Almanya ile birleşecek olan Doğu Almanya’nın, 1971 ile 1989 yılları arasında, on sekiz yıl süre ile liderliğini yaptı. 1989 yılında görevden alınan Honecker, 1994 yılında, Şili’de yaşamını yitirmiştir.

Nicolae Ceaușescu (Çavuşesku), 1965 ile 1989 yılları arasında, yirmi dört yıl süre ile, Romanya’nın liderliğini yaptı. 1989 yılında darbe ile devrilen Çavuşesku, darbeciler tarafından kurulan mahkemede ölüm cezasına çarptırılmış ve karısı Elena ile kurşuna dizilerek yaşamını yitirmiştir.

Wojciech Jaruzelski, 1981 ile 1990 yılları arasında, dokuz yıl süre ile, Polonya’nın liderliğini yaptı. 1990 yılında istifa ederek, görevini sendika lideri Lech Walesa’ya devretti. 1991 yılında da ordudan emekli olan Jaruzelski, 2014 yılında yaşamını yitirmiştir.

János Kádár, 1956 ile 1988 yılları arasında, otuz iki yıl süre ile, Macaristan’ın liderliğini yaptı. Macar lideri Imre Nagy’nin Varşova Paktı’ndan çıkma kararı alması sonrasında Sovyetler Birliği Macaristan’ı işgal ederek, Imra Nagy’nin yerine János Kádár’ı getirdi. 1988 yılında istifa eden Kádár, 1989 yılında yaşamını yitirmiştir.

Kısacası, 1991 yılına gelindiğinde, fotoğrafta bulunan liderlerin tamamının ülkelerinde rejim değişikliği olmuş, Varşova Paktı ve Sovyetler Birliği dağılmış, Gorbachev dahil tüm liderler yerlerinden indirilmiştir.

Eskiden Sovyetler Birliği’ne dahil olan ve şu an bir bölümü Avrupa Birliği ve NATO üyesi olan eski Sovyet Cumhuriyeti ülkeler de vardır. Ukrayna, Moldova, Beyaz Rusya, Letonya, Litvanya, Estonya, Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan bu ülkelerin arasındadır. Bu ülkelerden, Letonya, Litvanya ve Estonya hem AB’ye hem de NATO’ya alınmıştır.