Site İçi Arama

ua-iliskiler

Yunanistan Eski Gemilerini Satarak Rusya’ya Yaptırımları Nasıl Deliyor?

Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden bu yana Yunanistan'ın güçlü denizcilik sektörü Rus petrolünü taşıyarak iyi para kazanmaya devam ediyor. Dolaylı yoldan Rusya’ya uygulanan yaptırımları deliyor ve işin ilginç tarafı, ABD ve AB, Yunanistan’ın bu yanlış eylemini görmezlikten gelmeyi tercih ediyorlar.

Petrol Taşımacılığında Rusya’ya Uygulanan Yaptırımlar Nasıl Deliniyor?

ABD, geçtiğimiz bahar aylarında Rusya'ya yaptırımların Türkiye dahil 4 ülke üzerinden deliniyor olduğunu iddia etmişti. Bu iddiaya göre, Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle Rusya'ya uygulanan yaptırımların Türkiye, Ermenistan, Özbekistan ve Çin üzerinden delindiği söyleniyordu. Şüphesiz Türkiye dahil bu dört ülke de bu Amerikan iddiasını kabul etmedi. Etmeleri de pek mümkün değil. Zira küresel ticaretin kurallarına bu ülkelerin hepsi, dünyanın geri kalanı gibi uymakla kendilerini mükellef görüyorlar ve bu konuda yanlış adım atmaktan kaçınıyorlar.

Öte yandan yanlış adım atmaktan kaçınmayan bir ülke var: Yunanistan. Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden bu yana Yunanistan'ın güçlü denizcilik sektörü Rus petrolünü taşıyarak iyi para kazanmaya devam ediyor. Dolaylı yoldan Rusya’ya uygulanan yaptırımları deliyor ve işin ilginç tarafı, ABD ve AB, Yunanistan’ın bu yanlış eylemini görmezlikten gelmeyi tercih ediyorlar.

Yunan armatörler görünüşe göre çok kazançlı bir gelir kaynağı keşfettiler. Ellerindeki bilhassa eskiyen gemileri elden çıkarmak, bunu yaparken de Rusya ile bağlantılı gizemli alıcılara satmak suretiyle sözde Rusya’ya uygulanan yaptırımları delmeden para kazanmanın tatlı bir yolunu buldular. Petrol taşımacılığında tanker ihtiyacı her geçen gün artıyor. Bu nedenle aslında tankerler eski de olsa her zaman alıcısı bulunuyor. Doğal kaynaklarının, özellikle de petrol ve doğal gaz satışından para kazanmak durumunda olan Rusya Federasyonu, savaş ve yaptırımlar nedeniyle iyice kötüleşen ekonomisinin çarklarını döndürebilmek için gerektiğinde illegal yollara başvurmayı muhtemelen zorunlu görüyor. Bu durumda Rus petrolünü taşıyacak kapasitesi olan tankerler, eski veya yeni, Rus deniz ticaretinin zorunlu bir parçası haline geliyor. Bu durumun farkında olan Yunan armatörler, ellerindeki eski tankerlerden kurtulmak suretiyle filolarını yenileme ve savaş fırsatçılığı yaparak para kazanma yolunu buldular. Burada Yunan armatörlerin eski tankerlerini satmaları belki sorun değil ama zamanlama yönüyle şimdilerde Ruslara dolaylı yollardan da olsa yaptıkları tanker satışları, Rus petrolünün taşınmasına ve satılmasına hizmet ediyor. Bu yönüyle doğrudan Rusya’ya uygulanmakta olan Batı yaptırımları bir AB ülkesi olan, Batı kampına ait olduğu iddiasında bulunan Yunanistan tarafından deliniyor, delinmeye de devam ediyor.

Yunan armatörler küresel ekonomi açısından büyük bir güce sahip olmasalar da, denizcilik sektörüne kesinlikle hükmediyorlar. 2022 verilerine göre Yunanistan’ın, detveyt tonaja (deadweight tonnage) göre dünyanın en büyük deniz filosuna sahip olduğu tescillenmişti. Rusya-Ukrayna Savaşı çıkınca, bundan dünya deniz ticaretinin de olumsuz etkileneceğini hesaplayan Yunan armatörler, bu savaştan ve sonrasında Ruslara uygulanan yaptırım kararından rahatsız oldular. Bu durumu saklamayan Yunan denizcilik patronu George Prokopiou geçtiğimiz Haziran ayında bir denizcilik etkinliğinde yaptığı konuşmada "Yaptırımlar hiçbir zaman işe yaramadı.” diyerek, yaptırımlara nasıl baktığını ifade etmiş oldu.

AB üyesi Yunanistan, AB Yaptırım Kararlarına Dolaylı Yollardan Uymamayı Tercih Ediyor

Yunanistan bir AB ülkesi. 2022 yılının Aralık ayında, Avrupa Birliği, G-7 ülkeleri ve Avustralya, yaptırım uygulayan ülkelerdeki yerleşik şirketlerin varil başına 60 doların üzerindeki fiyatlardan Rus deniz ham petrolünün ticaretini veya nakliyesini yasaklayan bir fiyat sınırı getirdiler. Bu sınırlamaya rağmen, petrole olan talep düşmedi, hatta artamaya devam etti. Bununla birlikte petrolün büyük bir kısmını sevk eden Rus tankerleri yaptırımlara maruz kalmaktan kurtulamadılar. Haliyle Rus petrolünü taşımakta ve Rusya’nın ihtiyacı olan ihraç geliri elde etmekte zorlandılar. İşte Yunanistan'ın armatörleri tam da bu noktada Rusların imdadına yetişiverdiler.

Halihazırda Yunan gemileri şu anda Rus limanlarından çıkan tanker kapasitesinin neredeyse yüzde 50'sini oluşturuyorlar. Savaştan önceki verilere baktığımızda, bu oran yüzde 33 kadardı. Savaşla birlikte Yunan armatörlerin Rus petrol taşımacılığından aldıkları pay kabaca %17 oranında artmış oldu. Şüphesiz bu sınırlama; Yunanistan gibi Rus petrolüne tavan fiyat uygulayan ülkelerdeki yerleşik şirketlerin, bu durumda Yunan armatörlerin tavan fiyatın altında fiyatlandırılması halinde petrol sevkiyatı yapmalarına izin veriliyor. Wall Street Journal'e göre, Rusya'nın önemli Baltık Denizi ve Karadeniz limanlarında petrol taşımacılığı yapan yedi Yunan şirketi, toplamda Rus devlet şirketi Sovcomflot’tan yüzde 50 daha fazla Rus petrolü taşıma başarısını gösterdiler.

Bu kapasite artışına rağmen, şimdilerde birçok Yunan armatör, ellerindeki bazı gemileri satarak daha da fazla kâr edebileceklerini hesaplıyorlar. Bu yönde adım atıyorlar. Dünya genelinde, özellikle de Rusya'ya karşı yaptırımların uygulanmadığı bölgelerde tankerlere, eski tankerlere talep olduğu biliniyor. Sadece 2022 yılından günümüze geçen dönemde Yunanlı gemi sahipleri 125 adet ham petrol tankerini 4 milyar dolar karşılığında, Ruslara doğrudan olmasa da, Ruslarla bağlantılı şirketlere sattılar. Bu yılın Haziran ayında bu konuda bir haber yayınlayan Hellenic Shipping News, Yunan şirketlerinin bu yıl şimdiye kadar toplamda 97 tanker sattığını ve bu rakamın dünya toplamının yüzde 25'ini oluşturduğunu bildirdi. Bu satış sayısıyla Yunanistan ilk sıraya yerleşirken, Çin ikinci sırada yer alıyor. Öte yandan bu konulardaki verileri takip eden bazı kaynakları göre Yunan şirketleri savaşın başından bu yana 290 gemi sattılar. Çinli firmalar ise 221 adet gemi satışıyla ikinci sıraya yerleştiler. Satılan gemilerin özellikle Rus yüklerini taşımak için tercih edilen gemi boyutunda olması dikkat çekici bulunuyor. Çünkü Rusya’daki limanların çoğunluğu çok büyük gemilerin yanaşması için gerekli kriterlere sahip değil. 

Bu arada, ironik bir şekilde tanker ihtiyacı bulunan bazı Rus şirketleri de benzer şekilde gemi satışı yaptılar. Ruslar toplamda 57 adet geminin satışını gerçekleştirdi. Ancak bu gemilerin çoğunluğunun diğer Rus firmalarına ya da bilinmeyen alıcılara satıldığı iddia ediliyor. S&P Global Market Intelligence verilerine göre, 2022 yılında Rusya ile bir ilişkisi ya da bağlantısı olan 864 denizcilik şirketi kuruldu. Tankerleri satın alan alıcıların kimlikleri genellikle paylaşılmıyor. Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) merkezli olduğu bilinen tanker alıcısı şirketler çok sayıda Yunan tankeri satın alıyorlar. Küresel bir denizcilik merkezi olmasa da BAE'nin tanker alımlarında başrol oynaması şaşırtıcı bulunmuyor. Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden bu yana Dubai’nin kendisini "yeni Cenevre", yani Rus petrolü ticareti yapan şirketlerin başkenti olarak kabul ettirdiği biliniyor. 

Sonuç

Neticede, oyunu kuralına göre oynayınca, Rusya’ya uygulanan yaptırımların delinmesinde hiçbir sorun bulunmuyor. Kimse de sesini çıkaramıyor. Petrol taşımacılığında Ruslarla bir şekilde ortak çalışan ve aynı zamanda dünya deniz ticaretinde söz sahibi olan şirketlerin bir kısmı, özellikle de Yunan armatörler, savaşın başlamasıyla birlikte, sadece petrol taşımacılığından değil, gemi satışlarından da yüklü miktarda kazançlar elde ettiler, etmeye de devam ediyorlar. Görüldüğü kadarıyla dünyanın en büyük deniz ticaret filosuna sahip olan Yunanistan bu işten kazançlı çıkan ülkelerin başında geliyor. AB’ye ve ABD’ye rağmen Ruslara çıkarlarına “hizmet eden” Yunanistan, muhtemelen taşımacılık oyununu güzel oynuyor. 

Kaynakça

Hellenic Shipping News, “Fewer Deals in the Second-Hand Market During the Second Quarter of 2023 in Dry Bulk Market”, 30 June 2023, https://www.hellenicshippingnews.com/fewer-deals-in-the-second-hand-market-during-the-second-quarter-of-2023/

Gazete Duvar, “ABD: Rusya'ya yaptırımlar Türkiye dahil 4 ülke üzerinden deliniyor”, 23 Mart 2023, https://www.gazeteduvar.com.tr/abd-rusyaya-yaptirimlar-turkiye-dahil-4-ulke-uzerinden-deliniyor-haber-1606415

Elisabeth Braw, “Greece Is Making a Killing Selling Ships to Russia”, Foreign Policy, 11 September 2023, https://foreignpolicy.com/2023/09/11/greece-russia-tankers-oil-sanctions/

Elisabeth Braw, “How Greek Companies and Ghost Ships Are Helping Russia”, Foreign Policy, 23 November 2022, https://foreignpolicy.com/2022/11/23/how-greek-companies-and-ghost-ships-are-helping-russia/

Dr. Hüseyin Fazla
Dr. Hüseyin Fazla
Tüm Makaleler

  • 14.09.2023
  • Süre : 4 dk
  • 1962 kez okundu

Google Ads