Batı Karadeniz Sel Felaketinin Birinci Yılı
2022 Batı Karadeniz Sel Felaketi yaşandı. Duranlar duruyor. Öte yandan ölenler de ölüyor. Sessiz kalmak cürmü karşıya yüklemiyor. Zira felaketler durmuyor. Ateş düştüğü yeri ve hassas kalpleri yakmaya devam ediyor. Bu konuda en esaslı analiz yapan ve önerilerde bulunan BAKFED ortak rapor hazırlama teklifine yanıt bulamadı.
Kastamonu Şenpazar Örneği
2021 Batı Karadeniz Sel Felaketi yeni bir tanım.
11 Ağustos 2021 tarihinde Karadeniz Bölgesi'nin Batı Karadeniz bölümünde etkili olan aşırı yağış sonucu meydana gelen sel, su baskını ve heyelanları tanımlamak için kullanıldı. En çok Kastamonu, Sinop ve Bartın illerini etkileyen sellerde toplam yüzlerce ve dahası bölge insanı hayatını kaybetti, yaralandı ya da kayboldu.
Resmi makamlar Batı Karadeniz'deki sel felaketinin Türkiye Cumhuriyeti Tarihi’nin en önemli sel baskınlarından bir tanesi olduğunu sarih bir biçimde ifade etti.
Ancak bir yıl boyunca neler yapıldığı kamuoyu ile açıkça paylaşılmadı.
Yaralar kanarken gösterilen hızlı reaksiyonun yaralar sarılırken devam edip etmediği bilinmiyor.
Sivil Toplum Kuruluşları 2021 Batı Karadeniz Sel Felaketi hakkında bağımsız bir rapor yazma konusunda isteksiz, çekingen…
Eğer tamamı değilse de -çoğunluğu- bekle ve gör taktiği izliyor.
Ama daha kanama devam ederken, bölge de 2022 Batı Karadeniz Sel Felaketi yaşandı.
Duranlar duruyor. Öte yandan ölenler de ölüyor. Sessiz kalmak cürmü karşıya yüklemiyor. Zira felaketler durmuyor. Ateş düştüğü yeri ve hassas kalpleri yakmaya devam ediyor.
Bu konuda en esaslı analiz yapan ve önerilerde bulunan BAKFED ortak rapor hazırlama teklifine yanıt bulamadı.
Bir şeyi tamamen elde edemezsen tamamen vazgeçmek çözüme yardımcı olmaz. İhmali derinleştirir.
Bu nedenle BAKFED Genel Başkanı ve yörenin insanı olarak 2021 Batı Karadeniz Sel Felaketi ve 2022 Batı Karadeniz Sel Felaketinin nedenleri, sonuçları, bu felaket için yapılanları ve yapılmayanları yerinde görmek, önerileri yeniden gündeme taşımak ve sonuç odaklı çözümün bir parçası olmak için Batı Karadeniz gezisine niyet ettim.
Kurban Bayramı harika bir zamandı.
Şehriban (Şenpazar) ise mükemmel bir örnek mekân...
Yola düştük.
Giderken ve dönerken güzergâhımızı belirledik. Ankara-Çankırı-Kastamonu-Şenpazar gidişimiz, Şenpazar-Cide-Bartın-Zonguldak-Bolu-Ankara dönüşümüz oldu.
Gidişimiz, dönüşümüz, her işimiz güle güle olsun dedik. En azından sonuçları itibarıyla…
Göller Bölgesi/Seller Bölgesi
11 Temmuz 2022 tarihinde Şehriban Vadisi Güllüce Köyü’nde kürsüden yeni bir soluk yayıldı:
“Batı Karadeniz ya ‘Göller Bölgesi’ olacak ya da ‘Seller Bölgesi’ olarak kalacak.”
Batı Karadeniz’in sessiz kahramanları, Şehriban Vadisi’nin yiğit evlatları ilk defa en ince beyin kıvrımlarında mahfi dolaşan fikirlere ve açıklayamadıkları sessiz haykırışlara uyanıyorlardı.
GÖL ya da SEL…
Sel yıllardır sökün eden fakirliğin yıkıcı sonucuydu.
Coğrafya kaderdir teslim oluşunun çaresizliği…
Öğrenilmiş çaresizliğin sessizliği, sükûtu…
Aynı zamanda bölgenin nesilden nesle geçen en büyük mirası fakirliğin nihai başkaldırısı…
Kaderin coğrafyaya uyarısı ve hükmü.
Göl ise bu noktada ortaya çıkan mavi umut. Yeşilin en iyi arkadaşı.
Yeni bir uyanış.
Mavi deniz ve mavi göl ile mavi gök arasında yemyeşil orman… Baharda yeşil ağırlıklı, güz de muhteşem bir renk cümbüşü, gökkuşağının yerdeki timsali…
Kıyılarda ahşap köyler…
Balık tutan köylüler…
Organik tarım, yöresel gastronomi ve Küre Dağları’nın eşsiz florası, faunası altında ekoturizm ile zenginleşen insanlar.
Yöre İnsanı Ve Başka Bakış Açısı
Kürsüden yükselen ses fark oluşturmaya devam ediyor:
“Tüm şehitlerin çeyreği, beşte biri Batı Karadeniz’den” ama “2020 TÜİK verilerine göre TR 82 Sinop-Kastamonu-Çankırı Bölgesi en yoksul coğrafi bölge olarak ilan edildi.”
“Talebiniz, tarihî şanınız kadar gür ve güçlü olsun.”
“Rize’de yetişen çay Cide de yetişmez mi?”
“Giresun’da yeşeren fındık Şehriban Vadisi’nde yeşermez mi?"
Ardından politikacı bakışı devreye girdi:
Belki de en doğru tespitiydi: “Batı Karadeniz’in tamamında sel felaketi oldu.”
Devamı doğru ama cılızdı: “Bayram günü 800 civarı makine yollarda çalışıyor.”
Bu ise yorumsuz: “Birileri bir şeyler diyebilir ama biz çalışıyoruz.”
“Vilayette 47 km. olan bölünmüş yolu 327 km.’ye çıkardık.”
“Şehriban da belediye binası yaptık, Kızılcasu bizim yapımız.”
BAKFED Onursal Başkanı ve Eski Ulaştırma Bakanı Sn. Yaşar Topçu buna katılmasa da “Ilgaz Dağı Tüneli bizim eserimiz” söylemleri işitiliyor.
Vatandaş Bakışı
Vatandaş ne düşünüyor?
Profesyonel politikacı bardağın dolu kısmını nazara verir.
Mukayeseyi fakirlik sürecinin önceki dönemi ile yapar ki kendi sürecini öne çıkarsın.
Ki en geri kalmış bölgenin tarihi de bu değerlendirmeyi yapmaya veriler sunar.
Vatandaş bakışı “anlatılana hak verir ya da vermez.”
Genelde mukayeseyi 50-60 yıl öncesiyle yapar.
Karşılaştırmalı tahlili başka bölgeler ve başka ülkelerle yapamaz.
Oysa 60-70 yıl önce tamamen yıkılmış Almanya ve Japonya neden kalkınmış da biz geri kalmışız sorusu esaslı bir sorudur.
Hatta buranın insanı Gaziantep’teki gelişmeyi, Trabzon’daki hizmeti de talep edemez.
Ama vatandaş bakışı eve gidince yüreği sızlar.
İki bakışı da değerlendirir.
En ücra köy ve komlarda dalgalanmaya başlar.
Kimi valim doğru söyledi der, kimi hocam haklıyı dillendirdi, kimi de başkan bize tercüman oldu diye fısıldar.
Başlar dumanlıdır. Küre Dağları yankılanır, Köroğlu Dağları seda verir, Ilgaz derin düşüncelere dalar…
Ama gece ne kadar uzun sürerse sürsün galip gelen gündüzdür.
Aydınlanma, Batı Karadeniz’in her yanına ulaşır.
Sel Felaketinde Unutulan Şehribani: Şenpazar
Şenpazar unutulmuş bir şehir.
Burası büyük bir köy olarak tanımlanabilir ama daha Alparslan, Anadolu’ya gelmeden Şeyh Şir Ali Bani gelmiş.
Burayı bir şehir olarak kurmuş olmalı ki adını Şehribani koymuş izleyenler.
Şehrin kurucusu.
Aslında burası sadece 2021 Batı Karadeniz Sel Felaketi ve 2022 Batı Karadeniz Sel Felaketi sonrasında da unutulmadı:
Hâlâ Harmancık Köyü’nde elektrik yok. Unutulmuş.
KÖYDES Projesi biteli on yıllar oluyor. Tek bir köy yolu dahi asfalt değil. Unutulmuş.
Hatta Şehriban Kanyonu 30 yıl önce Atlas Dergisi tarafından keşfedilmişti, turizme açılması unutulmuş.
Dağlı Kuylucu, dünya çapında bir yer ama yatırım yapılması unutulmuş.
TR82 Kuzka Bölgesi, Türkiye’nin en fakir yöresi, Şehribani de bölgenin en fakiri. Unutulmuş.
Yüksek havzalara, unutulmuş, göl yapılmamış. Sel basmış her yeri.
2021 Batı Karadeniz Sel Felaketinde de 10 gün unutulmuş.
Cide Belediyesi’ne gelen yardım malzemeleri Şenpazar’a yönlendirilmese selin alamadığı canlar açlıktan ve umutsuzluktan telef olacakmış. Bizzat muhatapları anlattı.
Köprüler yıkılmış, yapılmamış. Unutulmuş.
Yine yeni felaket olmuş. 2022 Batı Karadeniz Sel Felaketi sonrasında da unutulmuş.
Şenpazar şehir merkezinde bir yıl önce yıkılan Korucak, Cünne, Şenpazar Çarşı I ve Çevrik köprülerine bu yıl Şenpazar Çarşı II Köprüsü de eklenmiş. Bir tanesi dahi yapılmamış.
Beş köprünün tamamı yıkılmış. Hiçbiri yapılmamış.
Unutulmuş.
Vatandaş da bunu kabullenmiş. En demokratik ve barışçı talepler bile talep edilmeyi unutulmuş. Bir köylü uzaktan bağırıyor: “Bizim sesimizi kıstılar çoktan”.
1984 sel baskınını içkiye bağlayan halk bunu neye bağlayacak merak ediyorum.
Belki de unutulmuşluğun etkisiyle, realist olmasa bile bir konuya bağlayamayacak. Unutacak.
Unuttukça, vatan savunması dışında unutulacak. U-N-U-T-U-L-A-C-A-K…
Batı Karadeniz Sel Felaketinin Birinci Yılında Şenpazar Örneği
Peki halk unutkan… Tepkisiz ya da duyarsız.
Ya sorumluluk sahibi olması gereken idareciler, siyasetçiler, sivil toplum kuruluşları, basın yayın kuruluşları…
BATI KARADENİZ SEL FELAKETİNİN BİRİNCİ YILINDA ŞENPAZAR sahipsiz ve unutulmuş. Yerel yöneticilerin gayretleri varsa da sesleri cılız… Vadileri ve kanyonları geçemiyor.
Hem göç etmeyin diyeceksiniz… Hem de ormanın yaşam alanlarını işgal etmesine ses çıkarmayacak, sonra da dere yataklarına neden imar izni verildi diyeceksiniz? Orman yok edilmeden iskân mümkün. Orman köylülerine bu imkân muhakkak verilmelidir…
Yoksa bu insanlar nerede ikamet edecek sorusuna cevap bulamazsınız. Sele mahkûm edersiniz.
Sormak lazım: “Türkiye’nin hangi ilçesinde şehrin iki yakasını birleştiren tüm köprüler yıkılır ve hiçbiri yapılmaz da ulusal medya buna sessiz kalır?”
Demokratik kurumlar susar?
Askerî istihkam, Bartın’da bir köye yaya köprüsü yapınca mecbur kalıp ilçe merkezine de yapmış aynısından.
Şimdilik tali damar vazifesi görüyor.
Bölge afet bölgesi ilan edilseydi şimdiye her şey biterdi diyor farklı bireyler ve kurumlar.
Orada bir şehir var uzakta…
Gitmesek de görmesek de, unutsak da… O şehir bizim şehrimizdir.
Üst yapı kurumları tamamlanmış.
Bölgenin en iyi oteli kaymakamlık olmuş.
Karşısına yeni belediye binası eski yerine dikilmiş. Unutulmamış.
Alt yapı yatırımları neredeyse hiç yok.
Yeni yapılan sel koruma duvarının bir kısmını bitmeden sel almış. Denir ki demirsiz yapılmış.
Kâtip Çelebi’nin “Türkmenlerin Kaidesi” çökmüş… Zümrüdüanka kuşu gibi küllerinden doğmak istiyor.
Bakalım… Kimlerin cesareti var. Kimler sorumluluk alacak.
Göreceğiz.
Kaynaklar:
Ateş, Selahattin (2021). Batı Karadeniz (Kastamonu Eyaleti) üzerine.
https://strasam.org/tarih/siyasi-tarih/bati-karadeniz-kastamonu-eyaleti-uzerine-136
Ateş, Selahattin (2022). 23 OCAK 2022 Batı Karadeniz Sivil Toplum Kuruluşları İstanbul Oligark Buluşması. https://strasam.org/stratejisiyaset/siyaset-bilimi/23-ocak-2022-bati-karadeniz-sivil-toplum-kuruluslari-istanbul-oligark-bulusmasi-481
Ateş, Selahattin (2021). Batı Karadenizlilerin Fırsat Eşitliği Talebi.
https://strasam.org/ekonomi/kalkinma-iktisadi/bati-karadenizlilerin-firsat-esitligi-talebi-286
Ateş, Selahattin (2021). Coğrafya Kader midir? Batı Karadeniz Sel Felaketi ve Bölgenin Kaderi .