İlk Parti F-16’ları Teslim Alan Ukrayna, Bu Uçakları Uçurabilecek mi?

Ukrayna’nın ilk parti F-16 savaş uçaklarını 4 Ağustos 2024 tarihinde teslim aldığına dair açıklama, ülkenin başkanı Zelensky tarafından açıklandı. Zelensky, 18 aylık bir bekleyişin ardından jetlerin temin edilmesinde yardımcı olan Danimarka, Hollanda ve özellikle ABD'ye şükranlarını ifade ederken, önemli sayıda ilave jete hala ihtiyaç duyulduğunu kaydetti. Aylar süren bekleyişin ardından F-16'ların gelişi Ukrayna için önemli bir kilometre taşı olarak görülüyor. Ukrayna Hava Kuvvetlerinin Batı standartlarına geçişi kapsamında, Ukraynalılar F-16’ların entegrasyon sürecinden çok şey bekliyorlar. 

Daha önce Sovyet döneminden kalma eski savaş uçaklarına (MiG-29 ve Su-27’nin eski versiyonlarına) bel bağlayan Ukrayna hava kuvvetleri, Rusya'nın üstün hava filosuna yenik düşerek ülke topraklarını savunmada yetersiz kalmıştı. Rusya'nın Ukrayna topraklarının bütününe kapsamlı füze saldırıları düzenlemesine ve özellikle doğu cephesine yaptığı havadan yere taarruzlarla ağır zayiat verdirmesine engel olunamıyordu. Şimdi F-16’larla en azından Rus uçak ve füzelerini durdurabilecek bir hava gücü seviyesine erişme yolunda önemli bir adım atıldığı değerlendirmeleri yapılıyor.

Ukrayna’nın Yeteri Kadar F-16 Pilotu Var mı?

F-16’ları karşılama töreninde görülen dört uçak dışında şimdiye kadar Ukrayna’ya kaç adet F-16 uçağının ilk partide teslim edildiği bilinmiyor. Bununla birlikte bazı kaynaklarda 10 adet F-16’nın teslim edildiği bilgisi yer alıyor. Öte yandan toplamda 6 Ukraynalı pilotun F-16’da tipte harbe hazırlık eğitimini tamamlayarak ülkelerine döndükleri biliniyor. Bu durumda uçak sayısından ziyade yetişmiş pilot sayısının azlığı Ukrayna için çözülmesi gereken bir sorun olarak öne çıkıyor.

Şu anda Ukraynalı pilotlar, uçuş deneyimlerine bağlı olarak İngiltere, ABD, Danimarka ve Romanya'da safhalara ayrılmış bir harbe hazırlık eğitimi görüyorlar. Romanya’nın Fetesti Hava Üssü’nde açılan Avrupa F-16 Eğitim Merkezi (EFTC), Romen ve Ukraynalı pilotların yanı sıra ihtiyaç duyan diğer F-16 kullanıcısı ülkelerin pilotlarını eğitmek için kurulmuştu. Halen Hollanda Kraliyet Hava Kuvvetlerine (RNLAF) ait 18 kadar F-16 uçağının bu eğitimlerde kullanıldığı ifade ediliyor.

Ukrayna F-16’larına, Su-27’ler Gibi Yol Pistlerden Kalkış Yaptırabilir mi?

Ukrayna Hava Kuvvetlerinin, Rus uçaklarının yerdeki F-16'ları hedef almasını zorlaştırmak için yeraltı sığınaklarını inşa etmeyi gündemine aldığı söyleniyor. Sığınaklar hazır oluncaya kadar F-16'ların mevcut hava üslerindeki beton sığınaklara yerleştirilmesinin daha olası bir çözüm olarak öne çıkıyor. Öte yandan Ukrayna Hava Kuvvetleri Rus uçaklarına karşı operasyonel esnekliğe sahip olmak ve taarruzlara karşı dayanıklılığı arttırmak için uzun süredir operasyonlarını otoyollardan ve sığınakları olmayan hava alanlarından yürütüyordu.

Su-25 ve Su-27 gibi nispeten hazır olmayan pistlerden operasyon yapmak Ukrayna için savaş şartlarında bir seçenek olarak ortaya çıkmıştı. Ancak şimdi F-16 uçaklarında bu tür bir kullanımı devam ettirmek pek mümkün gözükmüyor. Zira her şeyden önce F-16’ların yerde gördüğü her şeyi motora çeken yüksek emiş gücü, yüzeyi temiz olmayan pistlerden uçakların harekâta katılmasına engel teşkil ediyor. Havacılıkta yabancı madde hasarı (foreign object damage-FOD) yaşandığında, motorun içine giren pist veya apron üzerindeki bir taş parçası veya unutulmuş bir vida, motorun elden çıkmasına ve bazı durumlarda uçak kaybına neden olabiliyor. F-16’lar bu açıdan FOD riskine karşı oldukça hassas uçaklar arasında yer alıyor. Bu nedenle F-16’ların kullanımında Ukrayna Hava Kuvvetlerinin oldukça özenli olması gerekiyor.

F-16’lar Ukrayna için Ne Yapabilir?

Ukrayna Hava Kuvvetleri tarafından yayınlanan görüntülerde envantere kazandırılan F-16’larda AIM-120 AMRAAM ve AIM-9 Sidewinder hava hava füzelerinin takılı olduğu görülüyor. Bu konfigürasyona baktığımızda Ukrayna F-16’larının hava savunma görevlerini yapmaya hazır olduklarını söyleyebiliriz.

Ukrayna Hava Kuvvetlerinden Tuğgeneral Serhiy Golubtsov, Haziran ayında F-16’ların kullanımına ilişkin yaptığı açıklamada, F-16 savaş uçaklarının Ukrayna'ya teslim edilmiş olan Batılı silahların performansını optimize etmek için hayati önem taşıdığını ancak bu uçakların hava üstünlüğü elde etmek için her derde deva olmadığını belirtmişti. Ukraynalı Tuğgeneral gerçekçi olmayan beklentilere karşı halkını ve siyasileri bir anlamda uyararak sadece F-16’larla hava üstünlüğü elde etmenin zor olacağını vurgulaması yerinde olmuştu. Sadece F-16’larla savaşın gidişatının değişeceğini kimse iddia edemez.

Bununla birlikte F-16’lar zaman içerisinde, diğer Batı kaynaklı hava unsurlarıyla birlikte kullanıldığında, Ukrayna Hava Kuvvetlerinin savaş yeteneklerinde sıçrama yapabilecek bir savaş makinasına dönüşebilecektir. Ayrıca bu uçaklardan atılabilen modern mühimmatlar Ukrayna’nın elini rahatlatabilecektir. JDAM (Müşterek Doğrudan Taarruz Mühimmatı), AGM-88 HARM (Yüksek Hızlı Anti-Radyasyon Füzesi) ve Storm Shadow/SCALP-EG ALCM (Havadan Atılan Seyir Füzesi) gibi Batı tarafından hibe edilen silahları kullanacak şekilde modifiye edilmiş olan Sovyet dönemi savaş uçaklarının yaşadığı sorunlar artık ortadan kalkıyor. F-16’lar bu silahları kullanabildiğinden, Su-25, Su-27 ve MiG-29 uçaklarının diğer harekât görevlerinde daha etkinlikle kullanılmalarının da önü açılıyor.

F-16’ların öncelikle doğu cephesini aşarak Ukrayna içlerindeki hedefleri vurabilen Rus dron ve füzelerine karşı bir savunma kalkanı görevi görmesi bekleniyor. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Başkomutanı Orgeneral Oleksandr Syrskyi, Rus hava savunmasının yarattığı riskler nedeniyle F-16'ların başlangıçta cephe hatlarına 40 km'den daha fazla yaklaşmayacaklarını ilan etti. Anlaşılan hiçbir F-16’yı yüksek yoğunluklu çatışmaların olduğu bölgelerde, örneğin bir yakın hava desteği icra ederken göremeyeceğiz.

Bununla birlikte, açıklamalara bakılırsa, Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky'nin elindeki sınırlı sayıdaki F-16'yı daha çok saldırı amaçlı kullanmak istediği anlaşılıyor. Onları Rus mevzilerine hava saldırıları düzenlemek için kullanmayı tercih ediyor. F-16'lar, Ukrayna hatlarının gerisinde kalarak, envantere kazandırılan stand-off mühimmatı atabiliyorlar. Ancak bu atış görevleri esnasında az sayıdaki F-16’nın hava savunmasını kim ve nasıl üstlenecek, henüz bilinmiyor. Kaldı ki F-16’lar yerdeyken F-16'lara yönelik en büyük tehdit, Rus insansız hava araçları ve/veya seyir füzeleri olacak. Yine F-16'ların bulunduğu hava üslerine yönelik Rus uçaklarının taarruzlarına karşı Ukrayna’nın tedbir alması gerekiyor.

Bu arada Ukrayna'nın elindeki altı uçağı yüksek değerlikli nokta hedeflerine taarruzlar için kullanması da söz konusu olabilir. Ruslara ait stratejik askerî üsler, petrol rafinerileri, limanlar, füze ve insansız hava aracı rampaları, bombardıman uçakları gibi fırsat hedeflerine karşı F-16’larla etkinliği yüksek baskın tarzında taarruzlar icra edilebilir ancak uçakları tehlikeye atacak kadar hayati önemdeki hedefler haricinde Rus derinliklilerine F-16’ları göndermek pek akıllıca olmayacaktır.

Sonuç

Batı tarafından söz verilen F-16 jetlerinin ilk partisi Temmuz ayının son gününde Ukrayna'ya ulaştı. Kiev, 2024 yılı sonuna kadar 20 adet F-16’nın teslim edilmesini, geriye kalan 45 adet F-16’nın ise 2025 yılı boyunca gruplar halinde Ukrayna'ya gelmesini bekliyor.

Hollanda'nın elindeki F-16AM'ler daha önce yapılan açıklamalara göre Ukrayna’ya verilmesi bekleniyordu. Ancak daha sonra alınan bir kararla Hollanda F-16’ları, Ukrayna ve Arjantin arasında paylaştırıldı. Böylece Arjantin’de seçimleri kazanan Amerikan yanlısı yeni Başkan Millei desteklenirken, Arjantin’in Çin-Pakistan ortak yapımı JF-17 savaş uçaklarını tedarik etmesi de verilen 24 adet F-16 ile engellenmiş oldu.

Neticede bu yılın sonuna kadar Ukrayna’nın sahip olacağı bir filoluk (20 uçak) uçakla Rusya-Ukrayna Savaşında Kiev adına mucize sonuçlara imza atılması beklenmiyor. Bununla birlikte Ukrayna topraklarının hava savunulmasına ilave olarak gerektiğinde Rus topraklarındaki bazı stratejik/kritik hedeflerin vurulması Ukrayna açısından daha kolay hale gelmiştir. Zelensky’nin bu yeteneği değerlendirmesi beklenebilir. Böylelikle Zelensky; zaman zaman ses getirecek sınırlı sayıdaki F-16 taarruzlarıyla halkına moral aşılamasının yanı sıra Batılı başkentlere de kendisine F-16’lar gibi modern silahlar verilmesi halinde bu savaşı kazanma olasılığının yüksek olacağını dillendirme fırsatı yakalayabilir.