2022 Dünya Kupası Ekonomisine Kısa Bir Bakış

Geçtiğimiz günlerde Arjantin’in mükemmel oyunuyla şampiyon olduğu bir dünya kupasını geride bıraktık. Futbol söz konusu olduğunda şüphesiz ki en büyük organizasyon dünya kupalarıdır. Her 4 yılda bir, aday ülkeler arasından bir seçim yapılır ve organizasyonu yapma hakkı kazanan ülke hemen çalışmalara başlar. Sadece sportif değil ekonomik açıdan da büyük gelirler elde edilir bu organizasyondan. Özellikle hizmet sektörü büyük parlama yaşar. Bu yazıda Katar’ın dünya kupasından nasıl etkilendiğini rakamlar kullanarak anlatalım. Katar, 2021 nüfus sayılına göre toplamda 2,62 milyon nüfusa sahip bir doğu bloğu ve ada (Arap Yarımadası) ülkesidir. Tek kara sınırı Suudi Arabistan’adır. 2021 yılında %1,6 oranında büyümüştür. Aynı yıl kişi başı milli gelir cari fiyatlara göre 68.622 Dolar olmasına karşın Gini katsayısı 58,9 (0 = en düşük gelir dağılımı adaleti, 100 = en yüksek gelir dağılımı adaleti) olarak gerçekleşmiştir. Gelir dağılımı adaletinde orta sıralarda yer almaktadır. Yine aynı yıl ülke GSYİH 179,68 milyar Dolar olarak gerçekleşmiştir. Ülkede tüketici fiyat enflasyonu %2,3’tür. 

Dış ticarette başlıca ihracat kalemi mineral yakıtlar ve yağlardır. İthalatta ise başlıca elektrikli makine ve cihazlar bulunmaktadır. 2021 yılı için mineral yakıtlar ve yağların toplam ihracatı ortalama 66 milyar Dolar olurken elektrikli makine ve cihaz ithalatı ortalama 11.3 milyar Dolar olarak ölçülmüştür. İhracatın yaklaşık %60’lık payı Çin, Hindistan, G. Kore ve Japonya ülkeleri iledir. Bu oran Türkiye için %0,7’dir. İthalatın yaklaşık %50’lik payı Çin, Amerika Birleşik Devletleri, İtalya, İngiltere ve Hindistan ülkeleriyleyken Türkiye için oran %4 olarak gerçekleşmiştir. 2021 yılı için toplam ihracatı yaklaşık 78 milyar Dolar, ithalatı ise yaklaşık 26 milyar Dolar olmuştur. 

Ülkenin makro büyüklüklerinden bahsettikten sonra Dünya Kupası harcamalarına bakalım. 

Dünya Kupası gibi büyük organizasyonlar ülkelere sosyal ve kültürel etkilerin yanı sıra ekonomik olarak da büyük katkı yapmaktadır. Katar, Dünya Kupasının ülkede yapılacağının açıklanmasından itibaren büyük hazırlıklar yapmış ve yaklaşık 300 milyar Dolar harcamıştır. Bu özelliği itibariyle Dünya Kupası tarihi boyunca harcanan en yüksek meblağ olmuştur. Yukarıda saydığımız makro büyüklükler göz önünde bulundurulduğunda yapılan bu harcamalar organizasyona dair beklentiyi büyük oranda açıklamaktadır. Turnuva için 7 yeni futbol stadyumu, stadyumlar ile bağlantılı metro hattı, bir havaalanı, hastaneler, oteller ve alış veriş merkezleri inşa edilmiştir. Tabi bu harcamalar uzun vadeli yapıldığı için sadece turnuva kapsamında değerlendirmek doğru olmayacaktır. Kazançlara gelindiğinde; Katar’ın resmi ajansı QNA’ya göre turnuva boyunca yaklaşık 1.3 milyon kişi ağırlandı. Kişi başı 300 Dolar konaklama gideri olarak hesaplandığında ve maliyetler çıkarıldığında yaklaşık 1.56 milyar Dolarlık bir gelir elde edilmektedir. Aynı ajansın haberine göre turnuvanın finansal getirileri yaklaşık 8 milyar Dolar olmuştur. Elbette ilerleyen zamanlarda resmi kurumların açıklamaları ile gelir kalemleri daha da netleşecek ve üzerinde analiz yapmak daha kolay hale gelecektir.

Toplam gelirlerin harcamalar üzerindeki oranı çok düşüktür ancak kısa vadeli bakmak doğru olmayacaktır. Turnuvaya yapılan her yatırım geleceğe de yapılmıştır. Turnuva sayesinde ülkenin reklam değerinin katbekat arttığı söylenebilir. Önümüzdeki sezon için 40 milyon ziyaretçi beklenmektedir. Kısa vadede gider olan harcamalar uzun vadede büyük karlılık sağlamaktadır. Bu yapısıyla turnuvaya Katar açısından sosyal, kültürel ve ekonomik anlamda iyi bir “yatırım” aracı olarak bakmak çok doğru bir yaklaşımdır.