Bir İnsan Ne Zaman Çalışma Hayatına Başlamalıdır?

Yaşam doğumla başlıyor, sonra da bebeklik, çocukluk, delikanlılık veya genç kızlık, gençlik, yetişkinlik, hatta orta yaşlılık, yaşlılık, ardından artık biraz ihtiyarlık ve ebediyete göç şeklinde sona eriyor. Hanımlarla erkekler arasında fizyolojik farklılıklar olduğu için bu yaşam evrelerinin dönüm yaşları biraz fark edebilir, ama hepimiz için yaşam aşağı yukarı bu evrelerden oluşuyor.

Peki bu evrelerin hangisinde profesyonel çalışma hayatına başlanmalı, ne zaman sonlandırılmalı, hiç düşündünüz mü?

Şu anda alışık olduğumuz düzenden bahsetmiyorum, unutun günümüzde nasıl yaptığımızı, sizce nasıl olmalı, onu soruyorum.

Mesela 18 yaş artık kanunen çocukluktan çıkış yaşı. Normalde 18 yaş sonrasında birçokları çalışmaya başlıyorlar. Sizce 18 çalışmaya başlamak için uygun bir yaş mı? Yoksa daha erken bir yaş mı olmalı? Ya da 18 çok erken, daha geç bir yaş mı olmalı, mesela 21?

Aslında ailemiz içinde geçen o ilk yıllardan sonra belli bir yaşa geldiğimizde, artık dış dünya ile iletişime geçmeye başlıyoruz. Okul yıllarımız bile ailemiz bir yanda, hayatımızda yetişmemiz için ayırılan bölümünü teşkil ediyor. Yani bebeklik ve çocukluğun bir kısmı ailemizle, çocukluğumuzun geri kalan kısmı ise ailemiz ve okullarımız ile çalışmadan geçiyor. 

Benim gibi yazları bir yerlerde çalışanınız vardır belki, ya da bir köy yerindeyseniz mesela, illaki çocuk yaşta bir şeyler yapacaksınız. Düve güdeniniz vardır aranızda belki. 

Yine de birçokları en azından 18 yaşına kadar hiçbir para kazanmamış oluyor. Hatta üniversitede okuyorsa mesela, ailesinden aldığı para ile okuyanlar çoktur. 21-22 yaşlarına kadar herhangi bir iş tecrübesi olmayan bir kişi, düşünsenize, gerçek hayattan bihaber, üstelik erkekler arasında askere gitmek için bir sene kadar bekleyip, bir de askerlik yaptıktan sonra çalışmaya başlayan varsa, onca yılı faydalı (burada faydalıyı para kazancı olan anlamında kullanıyorum!) bir iş yapmadan geçirmek!

Hatta gelin biraz daha abartalım, askerden sonra iş de bulamayıp bir iki sene de öyle geçse mesela.

Şimdi böyle bir kişinin hangi üniversiteyi bitirmiş olursa olsun, iş hayatında yeterince başarılı olacağını düşünüyor musunuz? Hemen hemen hiçbir tecrübesi olmadan 24-25 yaşlarına gelmiş ve nihayet bir işe girebilmiş.

Gelin tam tersine bakalım. Hadi ilkokul demeyelim de ortaokul terk diyelim. Bir tamir atölyesinde çıraklıkla başlamış olsun çalışmaya genç delikanlı, çocuk yaşta. Evet, ustası iyiyse o da iyi usta olacak bir gün. Ama çocukluğunu yaşayamayacak. Çevresi ve çalışma ortamı gereği eğitimini tamamlamamış olacak. Dolayısıyla bambaşka bir dünya görüşü olacak.

Ne gereği var eğitimin, mesleği var ya, ustası eğitir onu diyenleri duyar gibi oluyorum. 

Bu arada Cem Karaca'nın "Tamirci Çırağı" şarkısını çok severim. Saygıyla anıyorum kendisini. Nur içinde yatsın.

Genç kızlarımızın durumu aileden aileye çok fark ediyor. Yaş olarak çalışmak için erkeklerden daha avantajlı olsalar da, çalışma imkanları olarak durum oldukça vahim. Çalışanların da gerek daha düşük ücret almaları gerekse doğum izni zorunluluğu yüzünden işverenlerin öncelikli tercihlerinde olmamaları ayrı bir sorun. Üstelik çok genç yaşta evlendirilenler, erkenden çoluğa çocuğa karışanlar oldukça fazla. Dolayısıyla iş hayatları başlamadan bitenler, yani ekonomik özgürlüğü olmadığı için de kocasının eline bakanlar çok fazla.

Tamam, anladık, geç yaşa kadar çalışma hayatına başlamamak da kötü, çok erken yaşta çalışmaya başlamak da. Kızlar için okumaması da kötü, okuyup erken yaşta evlenince çalışmaya başlayamaması da. Hanımlar açısından çalışanlar içinde erkeklerle ayrımcılık yapılması da, yani tüm bu aykırı durumların hepsi kötü.

Ama birçok insan da standart şekilde okulunu bitiriyor ve normal bir şekilde çalışmaya başlıyor. Bunda bir kötü durum var mı?

Bakış açınıza bağlı. Başta sorduğum soruya cevabınız var mı? 

Hatırlatayım soruyu: Bir insan ne zaman çalışma hayatına başlamalıdır? 

Bu sorunun cevabına göre standart dediğimiz çalışma durumunun iyi ya da kötü olduğuna karar verebiliriz.

Bence eğitim sistemimiz tümden yanlış. Öyle herkesin dediği gibi demiyorum bu sözü. 

Eğitim şart! Bu eğitim sistemi değişmeli! Bunlar klişe olmuş itiraz sözleri.

Benim dediğim daha çocukluktan, aileden başlayan bir yanlışlık olduğu. Çocuklarımıza sorumluluk duygusunu yeterince aşılayamıyoruz. Çünkü kendimiz de o duyguya yeterince sahip değiliz. 

Tamam, bir Japon gibi bir şeyi yanlış yapınca sorumluluk hissederek harakiri yapmalıyız demiyorum, ama toplum olarak yaptıklarımızın sorumluluğunu daha çok hissetmemiz gerekir diyorum. Yaptığımız yanlışların bedelini ödememiz gerektiğinin bilincinde olmalıyız diyorum.

Eğer bir gün böyle bir topluma evrilebilirsek, işte o zaman anlayacağız ki, çocuklarımıza daha küçük yaşlarda sorumluluk duygusunu aşılamamız gerekiyor.

Peki sadece aile mi bu konuda bir şeyler yapmalı? Devletin bu işte bir yaptırımı olamaz mı?

Finlandiya'da eğitim sisteminin dünyadaki en başarılı eğitim sistemlerinden biri olduğunu duymuşsunuzdur. 

Bu eğitim sistemi sadece okullarda verilen bir eğitim sistemi değildir. Finlandiya'da çocuklar da küçük yaşta çalışmaya başlarlar. Hem okurlar hem de okulda öğrendiklerinin gün içinde belirlenmiş saatlerde bir yerlerde çalışarak uygulamalı olarak pratiğini yaparlar. Yazları da mutlaka bir yerlerde çalışırlar.

Bu düzen devlet tarafından kurulmuştur. Ama devlet zoruyla değil, aileler de bu düzene alışıktır. Çünkü onlar da babalarından, dedelerinden bu düzene göre eğitim almışlardır.

İşte böyle bir sistem içinde artık kimin erken yaşta çalışmaya başladığının, kiminse üniversitede daha farklı bir dalda eğitimine devam ettiğinin önemi kalmaz. 

Profesyonel yaşama başlandığında artık birey tümüyle çalışma hayatına hazır demektir. Zaten alışkındır çalışmaya.

Bugünlük bu kadar yeter sanırım, siz de düşünün isteseniz biraz, gerçekten çalışma hayatı ne zaman başlamalıdır?

İleride bir gün bir de ne zaman emekliye ayrılmalıyız karar aşamasını irdeleyelim isterseniz.

Şimdilik Moskova'dan herkese sevgi ve saygılarımla