ABD “Yeni Nesil Hava Hakimiyet Savaş Uçağı” 6. Nesil NGAD’de F-35'de yaşadığı “Müşterek Program” Kabusunu Tekrar Yaşamak İstemiyor

F-35’in tedarik ve idame programının yapısı bir “tekel”e yol açtı ve ABD Hava Kuvvetleri USAF bir sonraki stealth jeti NGAD’i hizmete almadan önce ve aldıktan sonra aynı hataya düşmeyi kesinlikle istemiyor.

ABD; 5. Nesil F-35A/B/C varyantları USAF, USMC ve US NAVY’de etkin olarak hizmete girdiğinde, onu en kısa sürede 6. Nesil uçaklar ile destekleyip, hava gücünü 5. ve 6. Nesil uçaklardan oluşacak bütünleşik bir yapıya büründürmeyi amaçlıyordu. 

Amaçlanan neydi? Nasıl olsa her üç hava gücümüzün de benzer özelliklere sahip bir taarruz uçağına ihtiyacı var, o zaman neden ayrı ayrı tedarik ve idame programları yürütülsün? Tek bir temel uçak tasarlansın, onu sistemlerinin çoğunluğu aynı olan üç varyanta ayıralım, hem alırken, hem de ömür boyu idame ederken ortak bir program yürütelim, böylelikle tasarım belirleme, uçak inşası, test ve değerlendirme ve idame safhalarında muazzam bir maddi tasarruf elde ederiz diye düşünülmüş, arzu edilmiş ve hedeflenilmişti. Bu düşünce teorik olarak kulağa çok hoş geliyordu ama pratik hiç de bu şekilde oluşmadı ve gelişmedi.

Yaklaşık 30 yıl para ve zaman harcanan F-35 Müşterek Taarruz Uçağı, halihazırda gerek sistemlerinin performansı ve gerekse küresel bakım idame sistemi ALIS’in etkinliği yönüyle tam bir hayal kırıklığı yaşatıyor. ABD Hava Gücünün önümüzdeki ilk on yılı F-35 nedeniyle “arapsaçına dönüşmüş durumda”.

Bu nedenle; ne ABD Hava Kuvvetleri (USAF) ne de ABD Deniz Kuvvetleri (US NAVY) 6. Nesil NGAD’da müşterek amaçlı uçak ve uçak destek programlarını kesinlikle istemiyorlar. Her iki kuvvet de 6. Nesil jet savaş uçağı istiyor, her ikisi de bu uçağın “hava hakimiyeti uçağı” olmasını istiyor ama hem USAF hem de US NAVY adı bile aynı olan iki farklı NGAD projesi yürütüyorlar.

USAF ve US NAVY Neden Farklı NGAD Programları Yürütüyorlar?

Hem USAF hem de US NAVY, NGAD ismini verdikleri neredeyse aynı konsepsel tasarıma sahip bir uçağı, neden ortak bir program halinde yürütmüyorlar, neden F-35’de yaptıkları gibi başka bir ortak hizmet uçağını sahaya sürmeye çalışmıyorlar? 

F-35’e kadar; ABD Hava Güçleri bedelini ödedikleri uçakların bakım-idame süreçlerini tasarlıyor ve yönetiyorlardı, F-35 ile bu görev tamamiyle Lockheed Martin’e verildi, bu da Lockheed Martin’i F-35’in yaşam döngüsü boyunca tam bir “tekel/monopol” yapıyordu, üstelik bu monopol üstlendiği fonksiyonu yürütmede istenen performansı gösteremiyordu. 

6. Nesil NGAD uçaklarının üstlenicilerinin belirlenmesi ve alınacak uçakların idamesi; USAF ve US NAVY’nin F-35’den önceki konseptleri doğrultusunda yürütülecek.