Dünya’nın En Büyük Üçüncü Ticari Uçak Üreticisi Embraer’in Örnek Alınacak Yükselişi

Brezilya, Dünya’da futbolu, Rio Karnavalı, Samba’sı, kıvrak latin müziği, Amazon Nehri ve Yağmur Ormanları, muhteşem güzel doğası ile tanınır. Güney Amerika’nın bu en büyük ve en kalabalık ülkesi, teknolojisi ve teknolojiye dayalı sanayisi ile pek tanınmaz. Bir teknolojik ürünü, güçlü bir teknolojik markası pek bilinmez. Ama son yıllarda uçak tasarımı ve inşası denince; Dünya çapındaki devlerin arasına bir Brezilyalı şirket, Brezilya’nın gururu Embraer de giriyor.
1969 yılında kurulan Embraer; ticari, askeri, idari ve tarımsal üretim amaçlı kullanılan uçakları üreten ve havacılık hizmetleri sunan Brezilya merkezli bir havacılık holdingidir, Boeing ve Airbus'ın ardından Dünya’nın en büyük üçüncü sivil uçak üreticisidir.
Embraer, günümüze kadar; 8000’in üzerinde ticari  uçak imal etmiş, gerçek bir havacılık efsanesidir.

Embraer’in Yükseliş Süreci ve Bu Yükselişe Katkı Sağlayanlar Nelerdir?

1970'ler ve 1980'lerin başında, Embraer'in sunduğu ürünlerin çoğunluğunu askeri uçaklar oluşturmaktaydı. Bu yıllarda Embraer; temelde Brezilya Hava Kuvvetleri’nin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde Embraer AT-26 Xavante ve Embraer EMB 312 Tucano uçaklarını üretiyordu. Sivil uçak imalatına bir bölgesel yolcu uçağı olan Embraer EMB 120 Brasilia ile başladı ve bu tasarımını 1985 yılında piyasaya sürdü. İhracat başarısı da hedefleyen bu uçak, daha sonra oldukça başarılı olacak olan, küçük ve bölgesel uçaklar serisinin ilk üyesiydi. Embraer, bu yıllarda lisans altında üretmeye başladığı ABD-Piper ticari uçaklarından, 2000’li yıllara kadar, 2500’den fazlasını üretme başarısını da gösterdi.

Embraer, 1994 Yılında Tamamen Özelleştirildi, 2017 Yılında Dünya’nın Üçüncü En Büyük Ticari Uçak Üreticisi Oldu.

Brezilya devletinin girişimlerinden doğan ve başından beri devlet tarafından yönetilen bir KİT olan Embraer; 1992'de özelleştirme sürecine girdi, özelleştirme, 1994 tamamlandı. Brezilya hükûmeti, veto yetkisine izin veren altın hisseye sahip olarak şirket içi politikalarda etkisini korudu.

Özelleştirilmesi sonucunda Embraer yurtdışına açılmaya karar verdi ve bu kararını yüksek bir disiplinle hayata geçirdi.

Özelleştirilmesi ve akabinde yurtdışına açılması Emraer’de doping etkisi yarattı, 2017 yılında bölgesel havacılık pazarına yönelik ticari jetlerde dünya pazar payının yüzde 58'ini elinde tutuyordu ve bu pay onu Dünya’nın en büyük üçüncü ticari uçak üreticisi yaptı. Ancak, Brezilyalı Embraer’in gözü şimdi daha da yükseklerde.

Dünya’daki uçak tasarımcısı ve imalatçısı firmaların yalnızca beşi büyük ölçekli üretim gerçekleştirmektedir, bunlar; Airbus (Avrupa), Boeing (ABD), Embraer (Brezilya), Bombardier (Kanada), ve Tupolev (Rusya)’dir.

Embraer, havacılık ve uzay sektöründe hiçbir geleneği olmayan “gelişmekte olan bir ülkede” ortaya çıktı ve küçük ve orta ölçekli küresel uçak pazarında güçlü bir rakip haline geldi. Embraer'in gelişimini anlayabilmek için; çok uluslu olma kararlılığı ve bu kararlılık sayesinde başardıkları bilinmeli ve örnek alınmalıdır. Unutulmamalıdır ki; özelleştirme öncesi Emraer iflas etmesine ramak kalmış bir şirketti.

Evet, Embraer'in görkemli büyüme yolculuğuna dünya pazarını hedefleyerek çıktığını söylemek mümkündür. Aynı şekilde bölgesel pazarları canlandırmak amacıyla idari, askeri, küçük ve orta boy uçak havacılığına odaklanmasının da iddialı ve heyecan verici olduğunu söylemek de mümkündür.

Embraer'in büyümesine ve çok uluslu olabilme başarısına katkıda bulunan faktörlerden biri de araştırma ve eğitim kurumlarıyla olan ortaklığıdır. Brezilya’nın en iyi mühendis ve teknisyen yetiştirme okulları ile kalıcı işbirliğini yarattı. Bu işbirlikleri sonucunda, Embraer; en iyi insan kalitesini düşük fiyata temin edebildi

Yabancı şirketlerle ortaklıklar da Embraer'in büyümesine ve uluslararası bir oyuncu olmasına büyük katkıda bulundu. Örneğin, İtalyan Aermacchi (Leonardo) ile ortak projeleri uzun vadeli ve dikkat çekici olmuştur. Bu işbirliği sonucunda AMX International AMX hafif taaarruz uçağı dizayn ve imal edilmiştir.

Emraer, ABD şirketleri olan Piper, Northrop ve Boeing ile de uzun vadeli ve köklü ticari işbirliklerini yürütmüştür.

Boeing-Embraer ortak girişimi son anda gerçekleşmedi.

2018 tarihinde, bir ortak girişim ile Boeing Boeing Embraer ticari havacılık bölümünün %80'ini satın alacağını duyurdu. Bu, Airbus'ın 2017'de rakip Bombardier CSeries'de çoğunluğu elde etmesine karşı yapılmış bir hamle olarak düşünüldü. Ancak, Boeing’in 737Max’da yaşadığı ciddi ekonomik kriz nedeniyle bu girişim gerçekleşmedi.

Bu işbirlikleri; Embraer’in hem yeni teknolojilere erişmesine hem de yabancı teknisyenlerin Brezilya’ya gelmesi ve/veya Embraer teknisyenlerinin İtalya veya Amerika Birleşik Devletleri'ndeki fabrikalarda çalışmasıyla ortaya çıkan nitelikli, bilgili ve becerileri yüksek bir işgücüne sahip olmasına büyük katkı sağladı.

Gamesa (İspanya), Sonaca (Belçika), Enaer (Şili), OGMA (Portekiz) ve C&I Interiors (ABD) gibi diğer uluslararası ortaklıklar, çeşitli ürünlere parça sağlamak açısından önemliydi; bu da Ar-Ge maliyetlerini düşürürken aynı zamanda üretim süreçlerini kolaylaştırdı.

Çok uluslu şirket olma süreciyle ilgili olarak Embraer, geleneksel ana adımları izledi. Kuruluşundan altı yıl sonra ilk ürünlerinin satıldığı Uruguay ve Şili gibi komşu ve kültürel açıdan benzer ülkelere ara sıra ihracat yapmaya başladı. Daha sonra ihracatın bu pazarlarda yer kazanması ölçüsünde ABD ve Avrupa'ya satış temsilcileri gönderdi. Bu temsilciler artık satış sonrası hizmet taleplerini karşılayamayınca şirket kendi ticari iştiraklerini ve müşteri hizmetlerini kurdu. Son olarak Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa ve Çin'de sanayi tesislerini hayata geçirdi.

Embraer ticari uçakların üretiminde dünya üçüncüsüdür, ancak sivil ve askeri toplam uçak üretim kapasitesinde dünyanın dokuzuncusudur. Embraer, son yıllarda özellikle C-390 ile askeri havacılıktaki gelişimini de ivmelendirmek istemektedir.

Brezilya’nın bir kamu şirketi olarak faaliyetlerine başlayan ve bu yapısıyla 25 yıl faaliyetlerini sürdüren Embraer; son 30 yılda özel ve çok uluslu yapısıyla küresel çapta yükselişe geçti ve bu yükselişini ivmelenerek sürdürmektedir.