Güney Kore'nin MMU'su KF-21 İlk Uçuşunu Yapmayı Nasıl Başardı?

Projenin Arka Planı:

2030’lu yıllar ve ilerisi için beşinci nesil bir savaş uçağının Güney Kore üretilmesine karar verildi. KF-X uçaklarının yeterli olgunluğa ulaşması sonrasında, KF-16 uçaklarının yerine envantere girmesi öngörüldü. Bu kapsamda, Kore Deneysel Savaş Uçağı KF-X (Korean Fighter Experimental) projesi resmi süreci 2015 yılında başlatıldı.

Bunun öncesinde, gelişmiş askeri jet eğitim uçağı olan T-50 (yaklaşık Hürjet muadili)’yi geliştirme ve üretme başarısı gösteren KAI’nin milli bir savaş uçağını da üretebileceği 2002 yılından itibaren konuşulmaya başlandı. 2008’li yıllarda KAI’nin beşinci nesil bir savaş uçağı üretmesi ciddi ciddi tartışılıyordu.

Bu tür bir savaş uçağını geliştirme ve üretim projesinin başarıyla tamamlanabilmesinin kendi içinde risk taşıdığı kabul edilmesine ve birim başına üretim maliyetlerinin, benzer sistemleri/kompenentleri yabancı üreticilerden doğrudan satın almaya göre daha pahalıya mal olacağı bilinmesine rağmen, Kore Hükümeti, milli savunma sanayisinin gelişiminin maliyetten çok daha önemli olduğuna karar verdi. 

Böylece, KF-X ile ülkeye yüksek teknolojilerin kazandırılması, bunun diğer endüstri alanlarına dalga etkisi yaratarak Güney Kore havacılık ve uzay sektörünün dünya çapında bir yere gelmesi hedeflendi. 

2015’in Son Ayında Proje Başlatıldı:

2015 yılının Aralık ayında Güney Kore Savunma Sanayii Başkanlığı (DAPA-Savunma Tedarik Program Yönetimi) ile yine bu ülkenin TUSAŞ’ı diyebileceğimiz KAI (Korea Aerospace Industry) arasında KF-X savaş uçağının geliştirilmesine yönelik KF-X projesi sözleşme süreci tamamlandı. Sözleşme bütçesinin büyüklüğü yaklaşık 7,4 milyar $ olarak hesaplandı. 

KF-X, iki motorlu olarak öngörüldü. Bu uçağın 2026 yılına kadar geliştirme fazının tamamlanması ve ilk paketin seri üretimine ise 2028 yılında başlanması planlandı. Güney Kore, program ortağı ülke olarak Endonezya ile iş birliğine gitmeye karar verdi. Böylece iki ülke, KF-X/IF-X programı üzerinde birlikte çalışmaya başladı. İlk etapta iki ülkenin birlikte üreteceği savaş uçağı sayısı 120 adet olarak belirlendi. 

KF-X savaş uçağını KAI’deki geliştirme ve üretim sürecini destekleyecek şekilde 2000’li yılların başından itibaren savaş uçağı tedarik süreçleri de bu kapsamda düşünülmüştü. 

Bu kapsamda, 2008 yılında 4,2 milyar $ bedelle Boeing üretimi F-15K uçakları envantere katılmıştı. Aynı yıl 2,4 milyar $ karşılığında 21 adet F-15K uçağı daha Boeing’ten satın alınmıştır. Boeing, bu ikinci pakette yer alan F-15K siparişlerinin bir bölümünün KAI ile gerçekleştirilecek iş paylaşımı çerçevesinde Güney Kore’de üretilmesine olumlu yaklaşmıştır. KAI’nin uçaklarda kullanılacak parçaların %40’ını Güney Kore’de üretmesi ve nihai montajın %20’sinin KAI tesislerinde gerçekleştirilmesi kararlaştırıldı. Böylece KAI, F-16 uçağında tecrübesi ve birikimi olmasına rağmen, bu uçaktan daha karmaşık ve daha gelişmiş bir yapıya sahip olan F-15K savaş uçağında nihai montaj yeteneğini kazanması sağlandı. Bu projeden güç alan Güney Kore, stealth özellikli savaş jetlerini üretmek için KF-X programına geçiş yapmaya karar verdi.

F-35’ler Satın Alınarak KF-X Programına Entegre Edildi:

KF-X projesiyle paralel bir anlayışla, Güney Kore havacılık ve uzay endüstrisinin stealth özellikli uçak üretimini öğrenebilmesi, bu alanda tecrübe kazanabilmesi için Lockheed Martin üretimi F-35 savaş uçağı tedarikine de karar verildi. 

Bu çerçevede 4 Eylül 2014 tarihinde Lockheed Martin’den 40 adet F-35A JSF uçağının 7,3 trilyon won (yaklaşık 5,6 milyar $) bir bedelle tedarik edilmesini kapsayan sözleşmeye imza atıldı. 

2018 yılında Güney Koreli pilotlar F-35 uçaklarında uçuş eğitimlerine başladı. İlk 12 adet F-35A’nın teslimatı 2019 yılında gerçekleştirildi. Program kapsamında, 2022 sonuna kadar geri kalan 28 adet F-35A’nın Güney Kore Hava Kuvvetlerine (ROKAF) teslimatı devam ediyor. Aksama olmadan devam etmekte olan plana göre, 2022 yılı sonuna kadar tüm uçaklar teslim edilmiş olacak. Bu arada, 2021 yılında imzalanan ilave bir sözleşmeyle, 3,4 milyar $ karşılığında 20 adet F-35 uçağının daha tedariki planlamaya alındı. 

Proje Çalışmaları ve Ortaklıklar:

KF-X uçağının Kritik Tasarım Gözden Geçirme süreci 2019 yılının Eylül ayı sonunda başarıyla tamamlandı. Uçağın bire bir ölçekli mock-up’ı 15-20 Ekim 2019 tarihleri arasında gerçekleştirilen Seul Savunma ve Havacılık Fuarı (ADEX)’nda ilk defa sergilendi.

Uçağın F-16'ya göre menzilinin %50 daha fazla olması, gövde ömrünün %34 daha uzun olması, gelişmiş elektronik harp yetenekleri ve aviyoniklerle donatılması, AESA radarının entegre edilmesi, süpersonik önleme yeteneğine sahip olması ve çok rollü bir uçak olması tasarım gereksinimleri olarak kavramsal tasarım dokümanında yer almıştır.

Güney Kore'nin bu özelliklere sahip bir savaş uçağını üretebilecek teknoloji altyapısının %65'ine sahip olduğu hesaplandı. Eksik kalan teknolojilerin ise diğer ülkelerle gerçekleştirilecek iş birliği ile kazanılması, birlikte gerekli sistemlerin üretilmesi öngörüldü.

KF-21 projesinin ana yüklenicisinin KAI olmasına karar verildi. Endonezya’nın PT Dirgantara şirketi ve Lockheed Martin, KAI’nin proje ortakları olarak belirlendi. Öncelikle uçuş testleri için 6 adet KF-X prototip (geliştirme uçağı) üretilmesi kararlaştırıldı. İlk prototip uçağın 2018 yılının Temmuz ayında üretimine başlanması ve ilk uçuşun ise 2022 yılının Temmuz ayında gerçekleştirilmesi öngörüldü. 

Proje maliyetinin %20’sinin KAI tarafından, geri kalan kısmının ise hükümet tarafından karşılanması planlandı. 2010 yılında yapılan görüşmeler neticesinde proje ortağı olmasına karar verilen Endonezya’nın, 48 uçağa kadar alım yapması, 1.3 milyar $’lık katkıyla projenin yaklaşık %13’lük geliştirme maliyetini karşılaması öngörüldü. Endonezya açısından bu uçağın geliştirme programı IF-X olarak isimlendirilmekte olup, nihai olarak F-33 ismiyle Endonezya Hava Kuvvetlerinin envanterinde uçağın yer almasına karar verildi.

2010'lu yıllarda çeşitli basın organlarında çıkan haberlere göre, Türkiye'nin de projeye %20 payla ortak olarak dahil olması gündeme geldi. Ancak Türkiye, programda Kore'nin önerdiğinden daha fazla söz sahibi olmak istemesi nedeniyle, nihayetinde anlaşmaya varılmadığından, Türkiye'nin ortaklığı yönündeki adımlarda ilerleme sağlanamamış ve sonra tamamen iptal edilmiştir. 

Lockheed Martin, satın alınan F-35 uçaklarının karşılığında, tedarik sözleşmesi gereği, yaklaşık 25 kadar F-35A uçaklarında bulunan teknolojileri KAI'ye vermesi planlanmıştı. Ancak Amerikan Hükümeti, verilmesi gereken dört kritik teknolojinin Lockheed Martin tarafından KAI'ye aktarılamayacağı yönünde karar verdi. Bu teknolojiler, AESA, IRST (infrared search and track), elektro-optik hedefleme podu (EO TGP) ve RF jammer idi. Amerikan Hükümetinin bu blokesini aşamayan Güney Kore, bu kritik teknolojileri kendi imkanlarıyla yurtiçinde üretmeye odaklandı.

Güney Kore’nin “milli ve yerli” savaş uçağı olması planlanan KF-X (sonradan KF-21 Boramae olarak isimlendirildi) nihai versiyonunun çok rollü, beşinci nesil stealth özellikli savaş jeti olması amaçlandı. Projenin basamakları (Blok-1, Blok-2 ve Nihai Versiyon) bu doğrultuda belirlendi.

İlk test uçuşu 19 Temmuz 2022 tarihinde gerçekleştirildi

Bu planlamaya uygun olarak üretim başladı, 9 Nisan 2021 tarihinde ilk prototipin hangar çıkışı (roll-out) görkemli bir törenle gerçekleştirildi. İlk test uçuşu da dün itibariyle, 19 Temmuz 2022 tarihinde başarıyla icra edildi.

4 dummy (temsili) METEOR tipi havadan havaya füze yüküyle kalkış yapan KF-21’i, Güney Kore Hava Kuvvetleri Test ve Değerlendirme Merkezi’nde görevli Binbaşı Ahn Jun-hyun uçurdu. KAI’nin bulunduğu Sacheon (Güney Gyeongsang Eyaleti) yakınında yer alan Hava Kuvvetleri ait askeri pistten yerel saatle 15:40’ta havalanan uçak, yaklaşık yarım saatlik test uçuşunun sonrasında, saat 16:13’te emniyetle inişini gerçekleştirdi. İlk uçuş olduğu için kural gereği iniş takımları aşağıda gerçekleştirilen bu uçuşta azami 215 knot sürate çıkıldı. Korea Times'a konuşan test pilotunun ifadelerine göre, uçağın kalkıştaki ivmelenmesi ve havadaki kontrolü çok iyiydi. Uçağın iniş esnasındaki oturuşu da normaldi.

Geliştirme uçuş testlerinin toplam 6 prototip (geliştirme) uçağıyla, dört yılda tamamlanması ve geliştirme adımlarının 2026 yılı ortalarında bitirilmesi planlandı. Toplamda 2.200 sorti kadar test uçuşu icra edilmesi gerektiği hesaplandı.

2028 yılına kadar en az 40 Blok-1 olarak tanımlanan KF-21 savaş uçağın av-önleme rolünde yeteneklere sahip olarak Güney Kore Hava Kuvvetlerine teslim edilmesi planlandı. 2032 yılına kadar üretimi tamamlanacak 80 adet Blok-2 uçağının ise hava-yer rolünde üretilmesi öngörüldü. Mühimmat taşıma/entegrasyon ve atış testlerinin 2026 yılında başlaması planlandı. Böylece toplamda 120 uçağın envantere kazandırılması hedeflendi.

KF-21 Programının Hedefi ve Öngörülen Maliyetleri:

KF-21 geliştirme programıyla, Güney Kore’nin kendi silah ve sistemlerini bu uçağa serbestçe entegre etmesi ve kullanması amaçlandı. ABD silah sanayisine tam entegre bir yapıya sahip olan ancak bir gün Amerikalıların desteği olmayacağına göre hesap yapan Güney Kore, kendi üretimi savaş uçaklarını mümkün olduğunca hiçbir kısıtlama ile karşılaşmadan kullanmayı (harekât bağımsızlığı) hedefliyor.

120 uçaklık programın toplam geliştirme bütçesi 8,5 milyar $ olarak öngörüldü. 2026-2032 yılları arasında gerçekleştirilmesi öngörülen 120 uçağın seri üretim maliyeti ise 8,8 milyar $ olarak hesaplandı. İlave olarak bu uçakların 30 yıllık idame-işletme maliyetinin ise yaklaşık 8 milyar $ (9 trilyon won) olacağına göre planlamalar yapıldı. 

Jane’s uzmanları tarafından gerçekleştirilen araştırma ve fizibilite çalışmasında yer alan hesaplamaya göre; KAI-Lockheed Martin ortak üretimi bu uçağın 70-90 milyon $ birim fiyatla satılması halinde, ülkelerine toplamda 220-676 adet KF-21 savaş uçağının yurtdışına (Güney Doğu Asya, Ortadoğu, Latin Amerika ülkeleri) satılabileceği değerlendirilmektedir. 

Lockheed Martin, Güney Kore’de yakaladığı bu iş birliği ortamından Asya Pasifik bölgesine açılmak için de yararlanma düşüncesiyle hareket etmektedir. T-50 ortak üretimiyle düşük maliyetli ve rekabetçi fiyatlarla ihraç edilebilir bir uçağın satış gelirlerine ortak olan Lockheed Martin; KAI ile KF-X ortaklığından da uzun vadede bu kapsamda fayda sağlamayı öngörmektedir. F-16’nın yerine kullanılacak KF-X’in sadece Güney Kore için değil, diğer Asya Pasifik ülkeleri için de alternatif bir uçak olacağını hesaplayan Lockheed Martin, bu sayede F-35 yanında bu pazarda KAI ile satış gelirlerini paylaşabileceğini ve karşılıklı teknoloji paylaşımı ile Güney Kore piyasasının kendisine bağımlılığını sürdürebileceğini hesaplayarak hareket etmektedir

Temel Bilgiler:

Uzunluk: 16,9 m (55 ft 5 in)

Kanat Açıklığı: 11,2 m (36 ft 9 in)

Kanat Alanı: 46,5 m2 (501 sq ft)

Yükseklik: 4,7 m (15 ft 5 in)

Boş Ağırlık: 11,800 kg (26,015 lb)

Maksimum Kalkış Ağırlığı: 25,400 kg (55,997 lb)

Taşıma İstasyonu: 10 adet

Motor:

Uçak iki motorlu olarak tasarlanmıştır. 2016 yılının Mayıs ayında ABD’nin General Electric (GE) firması ile KAI arasında varılan anlaşma gereği, GE’nin F414-GE-400 motorlarının KF-X savaş uçağında kullanılması kararlaştırıldı. Her biri 22.000 pound takat veren bu motorlarla toplamda 44.000 pound takat elde edilmesi öngörüldü. GE ile yapılan anlaşma kapsamında, Hanwha Techwin, GE ile lisans altında bu motorun çoğu parçasını Güney Kore'de üretme hakkına sahip oldu. Aynı zamanda Hanwha Techwin, motorun nihai montajını, testlerini, bakım ve idamesini yapabilecek yeteneklere erişim hakkı kazandı.

Motor aktarma organlarını ise Triumph Group üstlendi.

AESA Radarı:

22 Nisan 2016 itibariyle Güney Kore Hükümeti, Hanwha Thales (yeni adıyla Hanwha Systems) firmasının aktif elektronik taramalı dizin (Active Electronically Scanned Array) özellikli AESA radarını üretmesine karar verdi. Radarın öncelikle KF-X uçağı için geliştirilmesi öngörüldü. Bu alanda İsrail’in Elta Systems firmasından teknik destek alan Hanwha Systems, 7 Ağustos 2020 tarihinde KF-X için tasarlanan AESA radarının ilk sürümünü ürettiğini açıkladı. Yine radarın üretilmesinde Saab'la teknik iş birliği yapan LIG Nex1 firması da destek sağladı.

Tamamlayıcı Sistemler:

Kızıl Ötesi Hedef İzleme Sistemi (IRST benzeri) Hanwha Systems tarafından yurtiçi teknoloji altyapısı kullanılarak geliştirildi ve KF-21 Blok-1 prototipine entegre edilme süreci başladı. LIG Nex1 firması tarafından KF-21 için özel olarak üretilen bir entegre elektronik harp paketi de geliştirildi. RF jammer üretildi. 

ABD firması Texstars uçağın kanopisini üretmesi ve devamında kuş çarpma testlerini KAI ile birlikte yapması sağlandı.

Uçakta Martin-Baker atlama sandalyesi (Mk18 tipi) kullanıldı.

Ayrıca, İspanyol CESA emercensi fren sistemini, United Technologies kabin tazyik ve soğutma dahil iklimleme sistemini, Cobham füze lançerlerini, muhabere antenlerini, harici yakıt tanklarını ve oksijen sistemini, Meggitt fren sistemini, yangın ikaz sistemini, bazı uçuş gösterge saatlerini ve sensörlerini, MBDA görüş ötesi hava hava füzesi olan METEOR'u, Elbit Systems arazi takip/araziden kaçınma sistemlerini, Curtiss-Wright uçuş test enstrümentasyon (Flight Test Instrumentation-FTI) ve uçuş test veri elde aktarma sistemini (Data acquisition system-DAS) uçağa sözleşmeler kapsamında kazandırdı.

Silahlar:

Güney Kore tarafından geliştirilen stand-off ve hassas vuruş kabiliyetli (Türk yapımı SOM muadili) seyir füzesi ile hipersonik füzelerin de uçağa entegrasyonu yapılacak. METEOR dahil çok sayıda hava-hava ve hava-yer mühimmatının uçağın kullanacağı mühimmat ailesine kazandırılması hedeflendi.

Sonuç:

KF-X programı, Güney Kore için savaş jetleri dünyasına girebileceği ve gelecekte bu alanda daha bağımsız bir yol izleyebileceği anlamına gelen bir kırılma noktası olarak görülmektedir. ABD savaş jetlerinin Güney Kore’ye ihracı gelecekte de önemini koruyacaktır. İhracata dayalı kalkınma/sanayileşme stratejiyle hareket eden Güney Kore’nin küresel askeri uçak sektöründe de yakın bir gelecekte büyük bir sıçrama yapabileceği, dünya havacılığının lider ülkesi ABD ile iş birliğini devam ettirebilmesi halinde, bu tür bir sıçramanın çok daha hızlı gerçekleştirilme olasılığının bulunduğu söylenebilir. Böylece bugün otomobil üretiminde Hyundai ve Kia ile toplamda 5 milyon aracın satış rakamını yakalayan Güney Kore’nin, aynı küresel başarıyı askeri uçak pazarında da gösterebileceğine dair en büyük işaret, 19 Temmuz’da başarıyla gerçekleştirilen KF-21 ilk test uçuşu olmuştur.