Hafif Taarruz Uçakları Arenasına HÜRJET de Giriyor

Hafif taarruz uçakları, düşük yoğunluklu çatışmalar sırasında düşman hedeflerine taarruzda çok önemli bir rol oynarlar. Hürjet Milli Jet Savaş Uçağımızın silahlı versiyonu da bu kapsamda bir jet savaş uçağı olacak ve özellikle uzun bir süre ana muharebe uçağımız olarak kalacak olan F-16’nın bu alandaki görev yükünü kısmen hafifletebilmesi bekleniyor.

Görevlerine Hürjet’ten önce başlamış olan ve dünya havacılığının önde gelen tercihleri olan; KAI TA-50, M-346FA, YAK-130 hafif taarruz uçakları ile HÜRJET’i, temel performans değerlerine göre karşılaştırmak ve onlara nazaran ne sevide olduğunu değerlendirmek istedik.

KAI TA-50, M-346FA, YAK-130 ve HÜRJET Temel Performans Değerleri:

KAI TA-50

TA-50, Korea Aerospace Industries (KAI) tarafından ABD Lockheed Martin firması ile işbirliği içinde geliştirilen T-50 süpersonik gelişmiş eğitim uçağının hafif saldırı ve ileri seviye jet eğitim uçağının silahlı versiyonudur. İlk Uçuşunu 2002’de yaptı ve 2011 yılında Güney Kore Hava Kuvvetleri’nde (ROKAF) hizmete girdi.

Uçak, General Dynamics A-50 üç namlulu döner topunu, genel maksat bombalarını, AIM-9 Sidewinder ve AIM-120 AMRAAM havadan havaya füzeleri, AGM-65 Maverick havadan satha füzesini içeren 3.850 kg'a kadar silah yükü taşımaktadır.

1 adet F404-GE-102 turbofan motoru kullanan TA-50, maksimum 1.852 km/s hızla uçabilmekte ve azami 925 km harekât yarıçapına sahiptir.

Kullanıcı ülkeler; Güney Kore, Irak, Endonezya ve Filipinler.

M-346FA

M-346FA hafif taarruz uçağı, Leonardo (eski adıyla Alenia Aermacchi) tarafından geliştirilen M-346 gelişmiş jet eğitim uçağının silahlı versiyonudur. M-346FA; jet savaş uçağı eğitimi için de kullanılabilecek bir hafif taarruz uçağıdır.

Uçak, güdümlü ve güdümsüz havadan havaya ve havadan yere mühimmatı kapsayan 3.000 kg'a kadar yük taşıyabilmektedir.

M-346FA, her biri 28 kN nominal itme gücüne sahip iki adet Honeywell F124-GA-200 turbofan motor kullanır. Maksimum 1.075 km/s hız’a hıza ve 990 km azami harekât yarıçapına sahiptir. 2011’den beri servistedir.

Kullanıcı ülkeler; İtalya, Mısır, Yunanistan, İsrail, Nijerya, Polonya, Katar, Singapur, Türkmenistan.

YAK-130

Yakovlev YAK-130, Irkut Corporation tarafından tasarlanan ve imal edilen, gelişmiş bir jet eğitim ve hafif taarruz uçağıdır. Subsonik olan YAK-130, Şubat 2010'da Rus Hava Kuvvetlerinde hizmete girdi.

İleri düzeyde jet savaş uçağı eğitimi için tasarlanan uçak, hafif taarruz ve keşif görevlerini de icra edebiliyor. Toplam taşıma kapasitesi 3.000 kg olan dokuz harici istasyonu mevcuttur. Havadan havaya füzeler, akıllı bombalar, hava-yer mühimmatı, güdümsüz roketler ve bir top pod’u taşıyabilir.

Uçak, her biri 24.52 kN nominal itme gücüne sahip iki adet Ivchenko-Progress AI-222-25 turbofan motoruyla teçhiz edilmiştir. Maksimum 1.060km/s hıza ve maksimum 1.050 km harekât yarıçapına ulaşabilir.

Kullanıcı ülkeler; Rusya, Cezayir, Bangladeş, Belarus, Bangladesh, Laos, Birmanya.

HÜRJET’in Silahlı Versiyonu

HÜRJET Jet Eğitim ve Hafif Taarruz Uçağı, tek motorlu, tandem ve modern aviyonik suite sahip kokpiti ile üstün performans özelliklerini kullanarak, hava muharebelerinde kritik rol oynamak üzere tasarlanmıştır. HÜRJET’in silahlı varyantı, geniş görev yelpazesi ve üstün faydalı yük kapasitesi ile muharebe alanlarında önemli bir güç unsuru olacaktır.

Faydalı yük taşıma kapasitesi 2721 kg / 6000 lbs olacak ve “Hafif Taarruz (Yakın Hava Desteği)”, “Hava Devriyesi (Silahlı ve Silahsız)” görevlerini icra edecektir.

İtki gücü 19.200 lb olan 1 adet F404-GE-102 turbofan motoru kullanacak olan HÜRJET, azami 1,4 Mach hızla uçabilecek ve azami 1111 km / 600 nm harekât yarıçapına sahip olacaktır. HÜRJET havadan yere ve havadan havaya mühimmat taşıyacak ve havada yakıt ikmali yapabilecektir.

Hürjet’in Motoru Ne olacak?

Hürjet’in General Electric F404 motoru ile üretilmesi kararlaştırıldı. Kesin çözüm olarak yerli bir turbofan motorun üretilmesi planlanmasına rağmen ilk üretim Hürjet'lerde yerli motorun yetişmeyeceği düşünülüyor. Bu süre zarfında üretilecek olan uçaklar General Electric F404 turbofan motoru ile uçacak.

Hürjet Kaç Adet Üretilecek?

Hürjet toplamda 18 adet üretilecek. Ancak, görev etkinliğinin ispatı ve Türk Hava Kuvvetleri’nin ihtiyaçları doğrultusunda bu sayının artacağı aşikardır.

Hürjet projesinde Son Durum Nedir?

Gövde montajının devam ettiği projede; hareketli yüzeylerin testlerinin gerçekleştirileceği “Demir Kuş Test Tesis”ve Hürjet 270 “Mühendislik Simülatörü” ve Hürjet'in yakıt sistemlerinin test edileceği “Yakıt Sistemleri Test Merkezi” kuruldu.

Hürjet; 2 Şubat 2023 tarihinde motor çalıştırdı. Taksi testleri safhası başladı ve planlanan ilk uçuş tarihi Mart 2013 ayı içerisinde bir gün olacak şekilde belirlendi. Bu tarihin ötelenmesi söz konusu. Uçağın 2025 yılında Türk Hava Kuvvetleri’nin hizmetine girmesi planlanmış olsa da daha ileriki yılları sarkacağı kesindir. Zira ortada bu kapsamda, bilgimiz dahilinde, henüz imzalanmış bir sözleşme bulunmamaktadır.

KAI TA-50, M-346FA, YAK-130 ve HÜRJET Karşılaştırması:

Faydalı Yük Taşıma Kapasitesi:

HÜRJET, faydalı yük (mühimmat) taşıma kapasitesi açısından KAI TA-50, M-346FA, YAK-130’a yakın kapasitededir ancak onlardan iyi değildir. Eğer gövdenin yapısal dayanımı yeterliyse bu kapasitenin artırılabileceğini değerlendirmekteyim. Çünkü, Hürjet’in gövde ağırlığı ve alanına göre; kullanılacak GE F404 turbofan motoru çok güçlü bir takat kaynağıdır. Eğer yapısal mukavemet yeterliyse; Hürjet’in sürati ve menzili kısıtlanmadan, faydalı yük taşıma kapasitesi rahatlıkla arttırılabilecektir.

Sürat:

KAI TA-50 ve HÜRJET, sürat kıyaslamasında M-346FA ve YAK-130’a nazaran daha avantajlıdır.

Harekât Yarıçapı:

Birbirine yakın azami menzillere sahip olmalarına rağmen; 1111 km harekât yarıçapı ile HÜRJET; KAI TA-50 (925 km), M-346FA (990 km) ve YAK-130 (1.050 km) uçaklarına nazaran en iyi azami harekât yarıçapına sahip olacaktır.

Not: RADAR, ECCM (Electronic Counter-Countermeasures-Elektronik İstihbarata Karşı Koyma, Elektronik Karıştırma), Silahlar, Pod’lar, Motorlar, Aviyonikler v.d. sistemler, bu karşılaştırmalara dahil edilmemiştir. Ancak, makaleye konu dört hafif taarruz uçağının da bu alanlarda birbirlerine çok yakın kabiliyetlere haiz olduklarını söyleyebiliriz.

İhracat Başarısı:

HÜRJET’in henüz ihracat başarısı yoktur. Sırasıyla; M-346FA, YAK-130 ve KAI TA-50 ihracatta başarılı hafif taarruz uçaklarıdır. Ancak, HÜRJET bu üç önde gelen uçaktan daha sonra geliştirildiği için; özellikle Türk Hava Kuvvetleri envanterinde kendini ispat etmesinin akabinde ciddi ihracat başarısı göstereceği öngörülmektedir.

HÜRJET Türk Hava Kuvvetleri’ne ve Türk Askeri Havacılık Sektörüne Neler Kazandıracaktır?

HÜRJET’in silahlı versiyonunu, açıkçası eğitim versiyonundan çok daha fazla önemsemek istiyorum, çünkü Hafif Taarruz Uçağı olarak HÜRJET; Türk Hava Kuvvetleri’nin ana savunma ve saldırı (muharip) uçağı olan F-16’nın gittikçe artan yükünü hafifletecektir.

MMU TF-X’in “Test ve Geliştirme Safhasında”, tasarımcılarına önemli veriler ve “saha tecrübesi” sunacaktır.

Sadece MMU TF-X için değil, Türk Askeri Havacılığın genel gelişiminde de 4++ ve 5’inci nesil Jet Savaş Uçağı teknolojilerinin milli endüstrimize kazandırılmasında önemli saha verileri sunacaktır.