İlk Süpersonik Savaş Uçağı F-100 Super Sabre; Başarısızlıkları ile Yeni Nesil Uçakların Gelişimine İlham Kaynağı Olan Efsane

Dünyanın ilk süpersonik (sesten hızlı uçan) savaş uçağı, ilk uçuşunu 1953'te yapan, North American F-100 Super Sabre’dir. 

F-100, onlarca yıllık hizmeti boyunca çeşitli versiyonlarla ortaya çıkmış ve 1970'lerin başında ABD Hava Kuvvetleri (USAF)’nde hizmet dışı bırakılmadan önce Vietnam'da ve diğer önemli çatışmalarda etkin görev almıştır.

F-100’ler o dönemler için eşi benzeri görülmemiş hızlarıyla övülürken, "kaza eğilimli" ve "dönüşten kurtulamayan" uçaklar olarak da anılmaya başlanmıştır.

F-100 uçağının ömrü ve hizmetiyle ilgili en önemli en iz bırakan etki; hava savaşının modernizasyonuna getirdiği yüksek katkısıdır aslında.

Talihsizlikler, kazalar ve aerodinamik komplikasyonlarla dolu görünen F-100 döneminin ardından; havadan-havaya çarpışma kabiliyeti yüksek olacak uçaklarda yeni bir dönem başladı.

ABD Hava Kuvvetleri'nin resmi "kaza istatistiklerine" göre; toplam 889 adet F-100 kazalarda külli hasara uğradı ve 324 pilotun da ölümüne sebebiyet verdi. Bu çok kötü ve çok ciddi bir güvenilirlik ve emniyet eksikliğiydi.

F-100 kaza-kırım olayları arasında; bir F-100 uçağının havada kanat orta bölümündeki yapısal yorgunluk hasarı nedeniyle kanatlarının kopması ve akabinde kanatta yüklü mühimmatın patlaması sonucunda tüm uçağın infilak etmesi olayı bile vardır. Bu ve benzeri, özellikle F-100 uçağında çok karşılaşılan kabul edilemez yapısal hasarlar; jet savaş uçaklarında ASIP (Aircraft Structural Integrity Program) Uçak Yapısal Bütünlük Programının çok daha bilimsel ve disiplinli bir etkinlikle yürütülmesinin gerekliliğini de dikte etmiştir ve aslında bu yönüyle F-100 yeni nesil uçakların tasarım konseptlerine çok ciddi bir katkı sağlamıştır.

F-100, Geleceğin Hava Muharebelerine de İlham Verdi.

Son derece yüksek manevra kabiliyetine sahip ve yüksek hızlı F-15'in, F-100'ün sıkıntılı döneminde tasarlanmış olması şaşırtıcı değildir. F-100'ün hava-hava muharebelerindeki başarısızlıkları ve zorlukları, yüksek hızlı manevra kabiliyeti, it dalaşı ve genel hava saldırısı alanlarında yeni nesil hava savaşı atılımlarına ilham vermiş, hatta kapıyı açmıştır. F-100 başarısızlıklarından alınan dersler, F-15'in ve nihayetinde F-22'nin ortaya çıkışına ilham kaynağı oldu. F-15, mükemmel hava muharebe sicili ile ünlüdür ve hem F-15 hem de F-22, dünyanın gördüğü en üstün hava savaşı platformları olarak kabul edilirler.

Evet, ABD Hava Kuvvetleri'nin üst düzey 4. ve 5. nesil savaş uçaklarının performans parametrelerinin belirlenmeleri ve geliştirilmelerinde; F-100'ün yapısal ve sistemsel başarısızlıklarından çok yararlanıldığı aşikardır.

Özellikle süpersonik hızlarda vektörleme ve dengeyi korumak; kolayca uygulanabilecek manevralar değildir, bu nedenle; F-15 ve F-22'ye giden yol, F-100'ün yaşadığı zorluklarla döşenmiştir. Süpersonik hızlarda uçuş denge ve manevra kabiliyetini sağlamanın gerektirdiği karmaşık aerodinamikler göz önüne alındığında; hava muharebesi mühendisliğinde yeni bir teknolojik seviyenin ortaya çıkması, belki de yalnızca başarısızlıklardan kaynaklanmıştır, yani bu seviyeye başarısızlıklardan alınan derslerle ulaşılmıştır.

F-100’ün görev geçmişi:

Birçok zorluğa rağmen, ilk süpersonik savaş uçağı, onlarca yıl boyunca çeşitli koşullarda başarıyla performans göstermiştir. Sonunda yerini çok daha yetenekli Phantom F-4 savaş uçağı alsa da, F-100, 1950'lerin sonlarında Lübnan Krizi'nde ve 1961'deki Küba Füze Krizi'nde görev almış, Vietnam savaşında da yoğun olarak kullanılmıştır.

F-100'ün en büyük muharebe deneyimi, Güney Vietnam üzerindeki sayısız uçuşu sırasında yaşanmış olsa da, bu deneyim aynı zamanda muharebe kayıpları, kazalar ve trajedilere de damgasını vurmuştur. Vietnam Savaşı sırasında toplam 242 F-100 kaybedilmiştir.

İlginçtir ki, F-100'lerin aktif hizmetten çekilmesi, hava savaşının geleceğine olan katkısını sona erdirmedi; çünkü bu uçaklar, çok çeşitli uçaksavar silahlarını test etmek için USAF Tam Ölçekli Hava Hedefleri (Q Uçağı) olarak da kullanıldı. F-100'ler, kara konuşlu uçaksavar silahları için hedefti ve ayrıca havadan havaya muharebe testlerinde havadan fırlatılan silahlarla vurulup imha edildi. Yani F-100; ABD Q (Hedef) uçakları programında da rol aldı.

F-100'ler, bazıları elektronik harp yeteneğine sahip keşif uçaklarına dönüştürüldüğü için elektronik harp alanında da önemliydi.

ABD’nin 1979’da kullanımdan kaldırdığı F-100 uçağının diğer kullanıcıları Türkiye, Taywan, Fransa ve Danimarka’dır.

ABD Hava Kuvvetlerinden sonra en fazla sayıda F-100’ü Türk Hava Kuvvetleri kullanmıştır ve bu uçak Kıbrıs Barış Harekâtında da önemli görevler üstlenmiştir.

Hiçbir Kullanıcı Hava Gücü; F-100’lerin Modernize Edilmeleri, Ömürlerinin Uzatılmaları İçin İlave Kaynak Ayırmadı

ABD Hava Kuvvetleri dahil hiçbir kullanıcı hava gücü; F-100’lerin modernize edilmeleri, ömürlerinin uzatılmaları için ilave kaynak ayırmadı ve bu uçakları ilk fırsatta daha kapasiteli uçaklarla değiştirmeyi tercih ettiler.

Dünya’nın ilk süpersonik jet savaş uçağı F-100 Super Sabre; rakibi Rus MiG-19’dan önce servise girmiş ancak, kullanıcılarının gönlünde taht kuramamış, genellikle çok rollü ve çok daha kapasiteli F-4 uçağının gölgesinde kalmıştır.

North American F-100 Super Sabre; başarılarından çok başarısızlıkları ile anılan, başarısızlıkları ile yeni nesil jet savaş uçaklarının tasarımlarına ve geliştirilmelerine ilham kaynağı olan bir havacılık efsanesidir.