savunma

Köpek İsimleriyle Özdeşleşen Uçak ve Helikopterler

Avcılık ve av köpeği geleneğine sahip Batı toplumu, bu geleneği ürettikleri uçaklara, helikopterlere de yansıtmışlar. Bristol Bulldog, Foxcon Terrier 200, Mi-4 'Hound', Kaman HH-43 Huskie, Aviat A-1 Husky, Grumman C-2 Greyhound ve MiG-31 Foxhound bunlardan sadece bir kaçıdır.

Köpekler, görünüş ve büyüklükleri itibariyle tam 400’den fazla ırk veya tür farklılığıyla dikkat çeken sevimli hayvanlardır. Kuzey Amerika ve Avrasya coğrafyasına özgü Bozkurt olarak da bilinen Kurtların alt türlerinden biri olduğu görüşü genel kabul görmektedir. Köpekler, kurtlarla olduğu kadar tilki ve çakallarla da akrabadırlar. Köpekler de tıpkı kediler gibi dünyanın en geniş coğrafyasına yayılmış bir türdür. Bununla birlikte kedilerle birlikte dünya üzerinde en çok beslenen iki evcil hayvandan biridir. 2001 yılında New York’ta yayınlanan bir makaleye göre dünyadaki köpek nüfusu tahminen 400 milyondan fazladır.

Köpeklerin insanoğlu ile arkadaşlığı çok uzun yıllara dayanıyor. Yaklaşık 12 binyıldan daha uzun bir süredir insanoğlunun işlerinde gereksinim duyduğu bir avcı, bir koruyucu ve bir arkadaş olarak köpek türleri kullanılagelmiştir. Köpeklerin görme yetileri çok yüksek ve koku alma yetilerinin de keskindir. Bu özellikleri onları avcı köpeği ve çoban köpeği yapmaktayken, zamanla değişen dünya ve ihtiyaçlar köpeklerin de genetiklerinin değişmesine neden olduğuna, bu yüzden farklı köpek türlerinin ortaya çıktığına inanılıyor. Bugün birçok ülkede bekçi, kimi ülkelerde ise birer yük hayvanı olarak dahi kullanılan köpekler; son beş yüzyıllık dönemde özellikle Avrupa coğrafyasında ev arkadaşı olarak beslenmeye başlanmış, bu anlayış Avrupa’dan tüm dünyaya yayılmıştır. Öte yandan engellilere yardım ve arama-kurtarma için de tercih edilen köpekler daha spesifik görevlerde yer almaları adına eğitilerek polis köpeği olarak da kullanılmaktadır.

Dolayısıyla hayatımızın her alanında yer alan köpekleri kim sevmez ki? Tabii ki burada sokaklarda başıboş dolaşan ve zaman zaman masum insanları ısıran köpekleri saymıyorum. Sokak hayvanlarına sahip çıkılmasını, belediyelerin kontrolünde güvenli alanlarda bu hayvanlara yaşama hakkının tanınmasını ancak bunun köpekleri gelişigüzel başıboş bırakmadan yapılmasını, böylece bu hayvancıkların sokakları işgal etmelerinin önüne geçilmesini, yoldan geçip gidenlere zarar vermelerinin de önüne geçilmesini savunanlardanım.

Her halükârda bu sevimli yaratıklar, havacılıkla uğraşanların da sevdiği, birçoğunun kendine can dostu olarak gördüğü hayvanlar arasında yer alıyorlar. Köpeklerini çok seven bazı uçak üreticileri, uçaklarına isim veya lakap olarak köpeklerinin ismini, cinsini veya türünü verme yoluna gitmiştir. Bazı evcil köpeklerin isimlerini taşıyan uçaklardan birkaçına dair bilgiyi, bir pazar yazısı olarak sizlerle paylaşmak istiyorum.

Beagle Aircraft Şirketi ve Bristol Bulldog

Uçak üreticisi bu İngiliz firmasının ismi Beagle türü bir köpeği çağrıştırıyor olsa da, İngilizce “British Executive & General Aviation Limited” olan isminin kısaltmasıdır. Beagle Aircraft ismiyle ünlenen bu firmanın ömrü sadece dokuz yıl sürse de, firma, bir dönem bizde de Uğur uçaklarıyla birlikte uçan Miles Magister uçaklarını üreten Miles ile Auster firmalarının birleşmesiyle ortaya çıkan bir uçak üreticisiydi. Firmanın ismi Beagle olunca, ürettiği diğer uçaklara da ailenin sahip olduğu başka köpek cinslerinin isimleri (Husky, Terrier, Airedale, Bulldog vb.) verilmeye başlanmış.

Bunlardan Bristol Bulldog sonradan çok ünlenen, iki büyük savaş arasında ismi çok duyulan bir avcı uçağı olarak biliniyor. Bu uçağa Bulldog köpeklerinin kavgacı doğasından ve sert görünüşünden esinlenerek bu isim takılmış. Bu uçak aynı zamanda o dönemde İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetlerinin efsanevi pilotlarından Sir Douglas Bader'in akrobasi yaparken bacaklarını kaybettiği uçak olarak da biliniyor. Bu uçak havacılığın ilerlemesiyle birlikte İkinci Dünya Savaşına girecek kadar yeterli donanıma sahip olmadığından, geri hizmette eğitim uçağı olarak bir süre daha kullanılarak, İngiliz pilotlarını yetiştirmede kullanılmıştır. Bununla birlikte, Kış Savaşı sırasında Finlandiya Hava Kuvvetleri tarafından Ruslara karşı kullanılan Bristol Bulldog, daha modern Rus uçakları Tupolev SB ve Polikarpov I-16 karşısında tutunmaya çalışmıştır.

Öte yandan Beagle'ların en başarılısı olan Bulldog’ların üretimi bir süre daha devam etmiş. Toplamda üç yüzden fazla üretilmiş, savaş sonrası da dahil olmak üzere 25 yıldan fazla bir süre İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri ile Kraliyet Donanmasına temel eğitim uçağı olarak hizmet vermeye devam etmiştir. Yine İsveç ve Lübnan Hava Kuvvetleri dahil, yaklaşık 10 ülke tarafından bu uçaklar bir süre daha pilot eğitimleri için kullanılagelmiştir. Günümüzde bile bu uçakları kullananlar var. Hatta hava gösterilerinde bazı pilotların tercihi olmaya devam ediyorlar.

Foxcon Terrier 200

Avustralya yapımı sevimli bir hafif spor uçağına, sevimli bir köpek cinsi olan Terrier ismi verilmesi tercih edilmiştir. Bu uçak tekerlek ya da deniz üzeri kullanım için kızak opsiyonlarıyla üretilebiliyor. Foxcon Terrier, gücünü 100 beygirlik Subaru veya Rotax motordan alıyor. Terrier 200 uçakları iki kişilik. Yani yanınıza Terrier’inizi alıp gezmeye gidebileceğiniz küçük bir uçak. Daha sonra dört kişilik Terrier 400 modelleri de geliştirilmiş.

Sopwith 'Pup', Yavru Köpek

Bu özel Pup kesinlikle bir pilotun en iyi arkadaşıydı. Son derece uysal ve yüksek manevra kabiliyetine sahip olan bu uçak, kısa kariyeri boyunca pek çok başarıya imza attı. 1917'de bir Pup tipi uçak, seyir halindeki bir gemiye inen ilk uçak olmayı başardı. Bu tip daha sonra gemi operasyonlarında yaygın olarak kullanıldı.

Mi-4 'Hound' Tazı, Av Köpeği

Sovyet yapımı S-55/Whirlwind’e NATO tarafından kullanılan takma ad olarak bir köpek ismi verildi. Bugüne kadar 4.000'den fazla Mi-4 ve bunun Çinli versiyonu Z-5 üretildi. Mi-4 helikopterlerini en son 2005 yılında Arnavutluk'un kullandığı biliniyor. Öte yandan bazı kaynaklara göre Kuzey Kore'nin envanterinde hâlâ birkaç adet Mi-4’ün olabileceği bilgisine yer veriliyor.

Kaman HH-43 Huskie Kurt Köpeği

Senkronize iç içe geçmiş rotorlarıyla ünlü bu helikopter, sevimli kurt köpeği Huskie ismiyle anılırdı oldu. Filmlerde bolca yer verilen, sürünün en arkasında koşan çalışkan ve dayanıklı kızak köpekleri olarak da hizmet veren Huskie’lere benzer şekilde Kaman HH-43 de Vietnam Savaşı'nda yangın söndürme operasyonlarında kullanılmış, daha sonra çoğunlukla arama ve kurtarma platformu olarak adından çokça söz ettiren bir helikopter olmuştur.

Bir Başka Husky, Aviat A-1

Husky köpekleri muhtemelen çoğu kişi tarafından seviliyor, benim de çok sevimli bulduğum köpek cinsleri arasında yer alıyor. Planör çekmeden balıkçılık devriyesi görevlerinde veya Kenya'da kaçak avlanmaya karşı güvenlik güçlerinin eli ayağı olacak kadar yaygın kullanımı olan Aviat A-1 uçaklarına da Husky ismi uygun görülmüş. Bu uçakta 180 Beygir gücünde (A-1C-200 varyantında 200 BG) Lycoming motoru kullanılmış ve böylece neredeyse savaş uçaklarına benzer bir ağırlık güç oranı yakalanmış. Tank gibi sağlam. Kısa pistlerden iniş kalkış için çok iyi bir performansa sahip olan bu uçak, ABD’nin meşhur Yellowstone Ulusal Parkı'nın hemen güneyindeki Wyoming'de üretiliyor.

Grumman C-2 Greyhound Gri Tazı Köpeği

Bir dönem Türk Deniz Kuvvetleri ve sonrasında TUSAŞ tarafından da kullanılan S-2E/T uçaklarının akrabası Grumman C-2 için de uygun görülen isim Greyhound (Gri Tazı Köpeği) olmuş. Greyhound’lar uzun yıllar Amerikan Donanması tarafından kullanılmaya devam edildi. İsmini aldığı tazılar kadar hızlı bir hava aracı değil. Neden bu isim verilmiş bilmiyorum. Tam bir yük hayvanı dense yeridir. Çok dayanıklı, sağlam ama yavaş bir ulaştırma uçağı. Yaklaşık 5 ton (10.000 libre) kargo yükü taşıyabilen bu uçaklar, 26 kadar yolcu taşıma kapasitesiyle uçak gemilerine iniş kalkış yaparak, gemiyle kıyı arasındaki irtibatı sağlamada bolca kullanılıyorlar. Şimdilerde yerlerini CMV-22B Osprey hava platformlarına (yarı uçak, yarı helikopter) bırakmaya hazırlanıyorlar.

MiG-31 Foxhound Tilki Köpeği

Son olarak yine bir Rus uçağına, hem de bir savaş uçağı olan Mikoyan-Gurevich MiG-31’e NATO tarafından 'Foxhound' ismi verilmiş. Türkçede tilki köpeği, tilki tazısı vb. isimlendirebileceğimiz bir köpek türü Rusların bu devasa uzun menzilli önleme uçağına takma ad olarak verilmiş. 2.83 Mach gibi etkileyici bir sürat performansına sahip bu savaş uçağının neredeyse önleyemeyeceği uçak bulunmuyor. AESA kadar olmasa da gelişmiş bir PESA radarıyla donatılan bu uçak, 23 mm'lik döner makinalı topla birlikte doğal olarak hava hava füzeleri ve anti-radyasyon füzelerini taşıyor. Aynı zamanda havadan atılan balistik ve anti-uydu füzeleri de standart yükleri arasında sayılıyor.

Sonuç

Batı toplumunda avlanma, ava gitme; eski zamanlarda elde tüfekler, yaya veya at sırtında giderken yanda kafilenin bir parçası olan av köpekleriyle gidilen bir seremoni işlevi görmüş. Avrupa’da büyük şehirlerde yakın bu tür grupların av döneminde konakladığı köşkler şimdi turistik geziler için de birer güzergâh olarak kullanılıyor. Bazıların ünü av konağı olmayı aşmış, ünlü şeflerin hizmet verdiği restoranlarına dönüşmüş. Haliyle avcılık ve av köpekleri bu kadar yaygın olunca, Batı toplumu geleneklerini, köpek isimleri üzerinden ürettikleri uçaklara, helikopterlere de yansıtmışlar. Bristol Bulldog, Foxcon Terrier 200, Mi-4 'Hound' Tazı, Av Köpeği, Kaman HH-43 Huskie, Aviat A-1 Husky, Grumman C-2 Greyhound Gri Tazı Köpeği ve MiG-31 Foxhound Tilki Köpeği isimlendirmeler uçak ve helikopterlerde takma ad olarak kullanılmış. Öyle ki bazen bu takma adlar uçağın orijinal isminin önüne bile geçer olmuş.

Bizde henüz bu yönde bir isimlendirme anlayışı oluşmamış. Gerek var mı bilmiyorum ama yarın birisi ürettiği uçağına veya helikopterine, İHA da olabilir, bir isim ararsa, benim öncelikli favori isim olarak önerim, Sivas Kangal’ıdır. Kangal sadece bir çoban köpeği değil, Anadolu’yla özdeşleşmiş bir değerimizdir. Bu değerin bir gün kendine havacılıkta da kendine yer bulması mutlaka çok yerinde olacaktır inancındayım. Ne dersiniz?