Site İçi Arama

savunma

Türk Yapımı JACKAL Dronu Nasıl Geliştirildi? Tayvan, 160 Adet JACKAL’ı Neden Satın Alıyor?

JACKAL, bir Türk şirketi olan Fly BVLOS Teknoloji A.Ş tarafından tamamen Türk mühendislerin tecrübe ve özverileriyle öncelikle afet, insani yardım, yangın gibi olaylarda kullanılmak üzere İnsansız Hava Aracı 2 kategorisinde (İHA 2) “Drones For Good” mottosu kapsamında geliştirilmiş bir hava aracıdır.

JACKAL Nedir?

JACKAL, bir Türk şirketi olan Fly BVLOS Teknoloji A.Ş tarafından tamamen Türk mühendislerin tecrübe ve özverileriyle öncelikle afet, insani yardım, yangın gibi olaylarda kullanılmak üzere İnsansız Hava Aracı 2 kategorisinde (İHA 2) “Drones For Good” mottosu kapsamında geliştirilmiş bir hava aracıdır. Teknik özellikleri yönüyle incelendiğinde küçük, modüler, dikey kalkış ve iniş yapabilen (VTOL) aynı zamanda yatay uçabilen bir İHA olması sebebiyle birçok görevde ve sahada kullanılabilmektedir. Özellikle İngiltere merkezli Flyby Technology firmasından gelen talep doğrultusunda silahlı modele yönelik entegrasyon ve başarılı atış testlerinin yapılmasıyla, JACKAL’ın bir SİHA versiyonu da üretilmiştir. Bu yönüyle JACKAL, muharebe alanlarında, harekât çapı-irtifa-faydalı yük taşıma kapasitesi sınırlamaları dahilinde kendisine verilecek silahlı veya silahsız icra edilebilecek her türlü taktik hava görevini, müşterek veya müstakil operasyonlar çerçevesinde başarıyla yerine getirme potansiyeli olan bir SİHA versiyonuna dönüşmüştür. 

Türk yapımı JACKAL dronu iddialı bir ürün olma yolunda ilerlemektedir. Türk şirketi Fly BVLOS Technology'nin genel müdürü Murat ISLIOĞLU, Jackal insansız hava aracının aslında sivil kullanım için üretildiğini ancak askerî kullanım için de uygun olduğunu söylüyor: “İngiltere’deki ortağımız Flyby Technology ile yaptığımız antlaşmanın ardından JACKAL, Thales LMM [Hafif Çok Amaçlı Füze] ile donatıldı ve ilk test atışını büyük bir başarıyla gerçekleştirdi. Bu, Jackal'ın çok amaçlı kabiliyetinin açık bir göstergesiydi." Silahlı versiyonları, muharebe alanında, yakın hava desteği, düşük süratli hava araçlarına angajman, tank saldırısı, lojistik destek, hedef bölgesini kirletme gibi birçok görevi yapmak için geliştirilmiştir. Adeta ‘küçük canavar’ diyebileceğimiz JACKAL benzeri dronlara, insansız hava araçlarına gökyüzünde daha sık rastlayacağız. Zira, bu nispeten küçük görünümlü drondan beklentiler, kullanım konsepti çerçevesinde, oldukça büyüktür.

Kendi alanında öncü bir ürün olan JACKAL, savunma sanayisinde çokuluslu küçük çaplı ortak girişimlere örnek bir model olarak dikkatleri çekmektedir. Dikine iniş kalkış yapabilen (Vertical Take off and Landing – VTOL) JACKAL dronunu geliştirme çalışmaları, 2022 yılının Ocak ayında, Gebze Teknik Üniversitesi Teknoparkı’nda Dronpark olarak adlandırılan bölgede başladı. Araştırma ve geliştirme (AR-GE) ve tasarım süreçlerinde belirli bir olgunluğa erişen JACKAL, aynı yıl içinde Kraliyet Hava Kuvvetlerinin (İngiltere) muhtemel ürün yelpazesinde kendine yer buldu. Özellikle 24 Şubat 2022 tarihinde Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişimi sonrasında neredeyse tam saha Ukrayna Ordusuna harp araç ve gereçleri desteği sağlamak için çırpınan İngiltere Savunma Bakanlığı, İngiltere merkezli Flyby Technology isimli şirketle temasa geçti. Bu arada JACKAL dronu, 2022 yılının Nisan ayında Ankara’da gerçekleştirdiği bir test uçuşunda 40 dakika havada kalarak, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin de ilgi duyduğu bir dron haline geldi.

JACKAL SİHA Versiyonu Nasıl Doğdu?

Bu olumlu gelişmeler üzerine, İngilizler, Fly BVLOS Technology’den JACKAL’ın tasarım ve üretim haklarını kendisine devretmesi için istekli oldu. Bu talebe olumlu yaklaşan Fly BVLOS Technology, bir anlamda tasarım dahil tüm haklarını yapılan anlaşma kapsamında 2023 yılı Nisan ayı içinde İngiltere’ye devretmiş oldu. Bu arada, Fly BVLOS Technology, İngiltere Savunma Bakanlığı'nın talebi üzerine JACKAL'ın silahlı İHA olarak da kullanımına yönelik SiHA versiyonu üzerinde çalışmaya başladı.

Jackal’ın SİHA versiyonu, 2022 yılının Ekim ayında İngiltere'de yapılan ilk test atışında, Thales'in Jackal’a entegrasyon sürecinde yer aldığı Thales yapımı çok amaçlı füze (LMM) hedeflenen görevi başarıyla yerine getirdi. Yine 2023 yılının Nisan ayında, Kraliyet Hava Kuvvetlerinin de destek verdiği bir test atışında, bir başka Thales LMM füzesini başarıyla ateşledi. Basit bir tasarımla karmaşık görevleri bile yapmak için dizayn edilen JACKAL’ı geliştiren mühendisler, kendi alanında askeri sertifikasyon ve uçuşa elverişlilik gereksinimlerine de titizlikle uyan bir tasarım ortaya çıkarmışlardır.

İngiltere’den başka halihazırda Ukrayna ve Tayvan'ın da ilgisini çekmeyi başaran JACKAL’ın üretim grubu, geçtiğimiz hafta Tayvan’a adeta bir çıkarma yaptılar. Tayvan konusuna değinmeden önce, JACKAL’la ilgili bazı teknik hususlardan bahsetmek istiyorum.

JACKAL’ın SİHA versiyonu, birden fazla füze ateşleyebilen çok rollü bir taarruz dronu olarak tasarlandı. Kanat açıklığı 5,5 metre (yaklaşık 17 fit) olan JACKAL’ın azami çıkabileceği irtifa ise 4.000 metre (12.000 fit)’dir. Uydular üzerinden gerçek zamanlı bir veri alış verişiyle pilot tarafından uçuş ve görev sistemleri pilot tarafından uzaktan yönetilen Silahlı JACKAL, 15 kilograma (33 libre) kadar taşıdığı faydalı yüküyle, bu irtifada uçmak kaydıyla, 130 kilometre harekât yarıçapına erişebilmektedir. Yakın dönemde 25-30 kilograma (55-66 libre) erişmesi beklenen faydalı yük taşıma kapasitesiyle, JACKAL’ın geniş bir görev yelpazesinde vazife yapması bekleniyor.

JACKAL insansız hava aracı, görüş hattının ötesinde (beyond visual line of sight - BVLOS) tabur seviyesi birliklerle entegreli görev yapacak şekilde taktik taarruz görevlerinin bir parçası olarak kullanım esnekliği sunmaktadır. Ayrıca sahip olduğu çoklu-spektral sensör ailesiyle taktik manadaki istihbarat, keşif ve gözetleme (intelligence, surveillance and reconnaissance (ISR)) görevleri için uygun bir platform olduğunu vadediyor. LMM mühimattıyla bile Jackal SİHA’sının güvenli komuta kontrol linklerini kullanmak suretiyle, 150 kilometrelik bir harekât çapına kısa süre içerisinde ulaşması bekleniyor.

JACKAL’da Kullanılan Motor ve İtki Sistemi

Bu dronun, dikey olarak havalanmak, havada asılı kalmak ve yine dikey iniş yapmak için VTOL özellikli geliştirildiğini ifade etmiştim. Hava aracının VTOL gereksinimleri için toplamda dört set halinde, iki çift rotor ve elektrikli fanlar için güç şu anda bataryadan geliyor ancak bundan sonraki üretim versiyonlarında batarya yerine bir turbo jeneratörün kullanılması öngörülüyor. 

Bir helikopter gibi iniş kalkış yapabilen JACKAL’ın bir uçak gibi ileri doğru hareketi ve yüksek süratlerde manevra yapabilmesi için kanatlara (altı adet) monte edilen elektrikli bir motor (EDF) kullanılıyor. Gerektiğinde azami sürati olan 160 km/saatte kısa süreli kullanıma izin veren dronun ortalama seyir sürati ise 108 km/saattir. Azami kalkış ağırlığı 105 kilogram olan JACKAL’ın, yakında entegre edilmesi planlanan yeni itki sistemiyle 155 kilogram ve hatta üzerinde azami kalkış ağırlıklarına ulaşması bekleniyor.

JACKAL benzeri VTOL özellikli hava araçlarının, önceden hazırlanmış pistlere, beton zeminlere ihtiyaç duymaması, potansiyel kullanıcılarına büyük esneklik sunuyor. Orman içlerinde, şehir içlerinde, gizli operasyonlarda rahatlıkla kullanılabildiğinden, düşman derinliklerindeki nokta operasyonlarında özel harekât ve ülkelerin CIA gibi istihbarat teşkilatları tarafından rahatlıkla kullanılabileceğini değerlendiriyorum. 

Her şeyden önce dronun modüler bir tasarıma sahip olması, harekât sahasında bugün veya gelecekte ortaya çıkabilecek bu tür dronlardan beklentileri karşılayabilecek bir esnekliği beraberinde getirmektedir. Yeni çıkacak sensörlere ve ufak silahlara/mühimmata uyumlu bir altyapısı olan JACKAL tasarımının yeni versiyonlarında artan yük taşıma kapasitesi ve daha geniş harekât yarıçapı gibi gelişmelere şahit olacağımıza inanıyorum. Küçük boyutu ve hafif tasarımı yanında oldukça yüksek sayılabilecek manevra yeteneğinin olması; sokak aralarında, yükseltisi bol engebeli arazilerde ve hatta ormanlık arazilerde bile görev yapabilme seçeneğini olası kılmaktadır.

JACKAL dronundaki en önemli teknolojik gelişmelerden biri de otonom uçuş ve görev yapabilme yeteneğinin olmasıdır. Dron, gelişmiş yazılım ve sensör teknolojisi sayesinde insan müdahalesi (man -in-the-loop) olmadan önceden belirlenmiş profillere uygun olarak en zor arazi şartlarında bile görev yapabiliyor. Bu yönüyle küçük birlikler için geniş bir kullanım imkânı sunan JACKAL, geleceğin taktik muharebe alanları için sonsuz çözümleri devreye sokabilecek bir anlayışla geliştirilmiştir. Bu kapsamda, çok pahalı büyük modern savaş uçaklarına ve taarruz helikopterlerine kaynak ayıramayan küçük ülkeler için JACKAL benzeri dronlar maliyet-etkin çözümler sunma potansiyeliyle, yeni bir askeri yetenek olarak tedarik edilecek ürünler arasında kendine yer bulmaya başlamıştır.

JACKAL Ekibinin Tayvan Ziyareti

Bu ülkelerden biri olan Tayvan; İngiltere’nin daha önce yaptığına benzer şekilde, JACKAL dronlarını kendi Hava Kuvvetleri ve Deniz Piyadeleri için düşündüğünü şirket yetkililerine iletmiştir. Esasında, Fly BVLOS Technology'nin genel müdürü Murat ISLIOĞLU’nun ifadesiyle; “İngiliz şirketiyle yapılan ihracat anlaşmasından sadece birkaç ay sonra, Tayvan İHA Teknoloji Merkezi ile know-how alışverişinde bulunmak ve Tayvan'da bir ofis açmak üzere bir anlaşma imzaladık. Bu anlaşma gelecekteki olası işbirliklerinin önünü açtı.” 

Bu kapsamda Flyby Technology çatısı altında geçtiğimiz hafta Tayvan’a bir ziyaret gerçekleştirildi. Janes.com’da 15 Eylül 2023 tarihinde yer alan bir habere göre, Tayvan firması Gostat Aerospace & Technology ile Flyby Technology, JACKAL insansız hava araçlarının Tayvan'da üretilmesi için teknoloji transferini (ToT) mümkün kılacak bir anlaşmaya vardılar. İki firma arasında bu konuya yönelik bir mutabakat muhtırası (memorandum of understanding) Tayvan Hava ve Uzay Savunma Teknolojileri Fuarı’nda imzalandı.

Bu konuda konuşan Geostat CEO'su Cheng-Fang Lo: "Taipei Havacılık ve Savunma Teknolojileri Fuarı 2023'te (TADTE 2023) imzalanan anlaşma, Tayvan Ordusu (RoCA) ve RoC Deniz Piyadeleri tarafından kullanılmak üzere 160 adet JACKAL insansız hava aracının üretimini mümkün kılacak.” dedi.  Cheng-Fang, JACKAL'ın Tayvan'daki seri üretiminin 2024 yılının başlarında başlayacağını ve GEOSAT'ın İHA'ları yıl sonuna kadar Tayvan Ordusuna teslim edileceğini söyledi. Cheng-Fang, JACKAL'ın silahlı görevlerin yanı sıra istihbarat, gözetleme ve keşif (ISR) operasyonları için de kullanılacağını sözlerine ekledi.

Cheng-Fang, silahlı JACKAL’ların henüz kesinleşmemiş olsa da, iki adet kısa menzilli havadan karaya füze ile donatılmasını beklediğini söyledi. Cheng-Fang, JACKAL’dan atılacak bu tür küçük füzelerin, Chung-Shan Milli Bilim ve Teknoloji Enstitüsü (NCSIST) tarafından sağlanacak 2.75 inçlik roketler olabileceğini ya da Northrop Grumman veya Thales'ten LMM tarzı füzelerin satın alınabileceğini de belirtti. 

160 adet dronun Tayvan’da ortak üretimi için atılan imza kapsamında, Tayvan’ın ödeyeceği miktar henüz açıklanmadı. Öte yandan, 2022 yılının Nisan ayında Flyby Technologies ile 1,25 milyon dolar karşılığında beş dron ihraç etmek üzere bir antlaşma imzalanmıştı. Buradan yola çıktığımızda, tahmini bir rakam telaffuz etmek gerekirse, Tayvan; toplamda 35-40 milyon USD civarında bir harcama karşılığında, 160 kadar JACKAL dronunu tedarik ederek, çok maksatlı/çok rollü bir taktik dron havuzuna sahip olacaktır.

Sonuç

JACKAL dronunun çok kısa bir süre içerisinde büyük bir yol katettiğini görüyoruz. Yüzde yüz bir Türk Şirketi olan Fly BVLOS Technology A.Ş. tarafından Maxwell Innovations firmasının tasarım ve mühendislik katkılarıyla üretilen insansız hava aracı (İHA) JACKAL’ın önümüzdeki yıllarda birçok ülkenin ordusunda kullanımının söz konusu olacağını değerlendiriyorum. Tayvan bu konuda bir örnektir. Yakın dönemde Ukrayna’dan ve bazı Ortadoğu, Afrika ülkelerinden de benzer taleplerin geleceğini öngörüyorum. Bu hafif ve küçük hava aracının özellikle talep eden ülkelerin topraklarında ortak üretim modeliyle üretilebileceği göz önüne alındığında, bu küçük canavara çok fazla bir talebin oluşmasını bekliyorum. Bu kapsamda, motor ve itki sistemlerinde PD serisi TEI yapımı motorların da JACKAL için bir opsiyon olabileceğini, ASELSAN ve/veya ROKETSAN yapımı küçük füzelerin, mini akıllı mühimmatın yanında ASELSAN üretimi sensörlerin JACKAL’a entegre edilebileceğini, Kargu benzeri kamikaze ve/veya savunma baskısı dron ihtiyaçları için bile JACKAL’ın çözüm kümesine dahil edilebileceğini değerlendiriyorum. Kanaatimce; Türk savunma sanayisi firmalarıyla işbirliği içinde potansiyelini süratle artıracak JACKAL’ın silahlı ve silahsız versiyonlarıyla erişeceği yüksek satış rakamlarıyla birlikte, Türk savunma sanayisi ürünleri ihracatına ciddi bir katkı sağlanması söz konusu olabilecektir. 

Kaynakça

Tayfun ÖZBERK, “Taiwan moves closer to acquiring 160 Turkish-made Jackal drones”, DefenseNews, 23 September 2023, https://www.defensenews.com/unmanned/2023/09/22/taiwan-moves-closer-to-acquiring-160-turkish-made-jackal-drones/?utm_source=linkedin&utm_medium=social&utm_campaign=dfn-rss-zap

Indonesian Report about Jackal ~ Setelah Inggris, Giliran Taiwan Borong Jackal – Drone Copter Bersenjata Rancangan Turki, https://www.indomiliter.com/setelah-inggris-giliran-taiwan-borong-jackal-drone-copter-bersenjata-rancangan-turki/

Vietnamese Report about Jackal ~ Xem Anh thử nghiệm máy bay không người lái vũ trang thế hệ mới, https://vietnamnet.vn/xem-anh-thu-nghiem-may-bay-khong-nguoi-lai-vu-trang-the-he-moi-2134622.html

Kapil Kajal & Oishee Majumdar, “TADTE 2023: GEOSAT to produce Jackal UAVs in Taiwan”, Janes.com, 15 September 2023, https://www.janes.com/defence-news/news-detail/tadte-2023-geosat-to-produce-jackal-uavs-in-taiwan

Dr. Hüseyin Fazla
Dr. Hüseyin Fazla
Tüm Makaleler

  • 24.09.2023
  • Süre : 5 dk
  • 2441 kez okundu

Google Ads