Rus Hipersonik Füzesi Kinzhal’ı Düşüren Amerikan Patriot’un Yıldızı Nasıl Parladı?

Rusya-Ukrayna Savaşı devam ederken, 7 Ekim 2023 sonrasında İsrail’in bozulan dengesini yeniden inşa etmek için Gazze operasyonlarına açıktan destek vermeye kendini ‘mahkûm’ eden ABD, nihayetinde Kiev’in arkasında da durmayı zorunlu bir ödev olarak görüyor. Geçen yıl Mayıs ayında Rusya gecenin zifiri karanlığında başkent Kiev'e Kinzhal tipi hipersonik füzesi fırlattı. Bir MiG-31 savaş uçağından atılan bu füzenin sürati 10 Mach civarındaydı. Bu kadar yüksek sürate erişebilen bir füzeyi durdurmak için hava savunma silah ve sistemlerinin yeterli gelip gelmeyeceği merak konusuydu. 

Ukrayna harekât sahasında Rusya kendi silah ve sistemlerini test ederken, savaşın dolaylı yoldan bir parçası haline gelen Pentagon da, benzer anlayışla Ukrayna Ordusuna yaptığı yardımlar çerçevesinde bazı silahları sahada deneme şansı buluyor. Bu kapsamda, Kinzhal ve diğer Rus füzelerine karşı koyması için Patriot hava savunma sistemi bataryaları Ukrayna’ya kaydırılmıştı. Ancak Patriot bugüne kadar hipersonik bir füze olan Kinzhal gibi bir füzeye karşı kendini kanıtlama fırsatı bulamamıştı.

ABD'li yetkililere göre Ukrayna’ya konuşlandırılan Patriot sistemi; Kinzhal füzesini engelleyerek Rusların övündüğü bu yüksek değerlikli silahı ve beraberindeki birkaç diğer füzeyi ‘değersiz’ hale getirmek için yetmişti. Gerçekten de Patriot’ların sahaya sürülmesiyle birlikte, Rus tarafında eskisi kadar Kinzhal füzeleriyle övünen söylemler kullanılmamaya başlandı. Ukrayna kaynaklarına göre Patriot sistemi, kendisinden yaklaşık 100 mil uzaklıktaki yaklaşmakta olan Su-34 savaş uçakları yanında ve 130 mil mesafedeki füzeleri radarında yakalamayı başardı ve sonrasında Rus uçaklarını ve füzelerini havada vurmak suretiyle Ukrayna semalarını korumuş oldu.

Amerikan yapımı Patriot sisteminin Ukrayna'daki başarısı, ABD Ordusu'nun Patriot'u savaş alanındaki diğer ekipmanlarla ağ destekli harekât gereklerine göre kullanmasına olanak tanıyan daha yetenekli bir radarla donatılmış yeni bir entegre hava ve füze savunma sistemiyle değiştirmeyi hedeflediği bir dönemde geldi. Öte yandan Patriot sisteminin Ukrayna'da kaydettiği ses getiren başarısı, dünyanın dört bir yanından yeni potansiyel müşterileri kendisine çekti. Kısa bir süre önce eskimiş bir sistem gibi görünen Patriot şimdi yıllarca kullanılabilecek yeni bir sistem gibi değer görüyor. Zira birçoklarına göre Patriot çok güvenilir bir sistem olduğunu kanıtladı. 

Patriot Başlangıç Yıllarında Bir Hayal Kırıklığı Olsa da Amerikan Ordusu Sisteme Sahip Çıkmaya Devam Etti

Patriot sistemi ilk olarak Soğuk Savaş sırasında Amerika Birleşik Devletleri'ne yönelik tehditlere karşı koymak için kullanılmaya başlanmıştı. İlk deneme Birinci Körfez Harbi ve sonrasında yine 2003 yılındaki Irak’ın işgali sırasında olmuştu. Bu ilk yıllarda Patriot göz dolduramadı. Örneğin 1991 yılında sistem, Suudi Arabistan'daki kışlaya isabet eden ve 28 Amerikan askerinin ölümüne neden olan bir Scud füzesini engelleyemedi. Üstelim sistem 2003 yılında Irak’ta kullanıldığında, 3 adet dost ateşi olayına neden oldu. Bunlardan en vahimi ise Patriot’un İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri'ne ait bir Tornado jetini düşürmesi ve uçaktaki iki mürettebatın hayatlarını kaybetmesine neden olmasıydı.

Bu başarısızlıklara rağmen ABD Ordusu uzun bir süre bu sisteme güvenmeye devam etti. Patriot bataryaları Amerikan askerinin olduğu her yere götürüldü. Patriot birlikleri yıllarca en uzun süre görev yapan birlikler arasında en yüksek operasyonel tempoyu sürdürdüler. Özellikle balistik füze tehditlerine karşı koyacak yegâne savunma sistemi olarak Amerikan Ordusunun eli, ayağı oldu.

8 adet mobil fırlatıcı, bir yer radarı, bir kontrol istasyonu ve bir güç jeneratöründen oluşan Patriot sistemini ABD haricinde birçok ülke kullanmaktadır. Patriot sistemini üreten Raytheon'a göre bu silahı 19 ülke satın aldı ve dünya genelinde 250'den fazla Patriot ateşleme ünitesi bulunuyor. ABD'nin elinde 85-90 civarında Patriot ünitesi bulunuyor, geri kalan sistemler ise diğer 18 ülkenin ordularında kullanılıyor.

Rusya-Ukrayna Savaşı Patriot Satışlarını Arttırdı

Rusya'nın 2014'te Kırım'ı ilhak etmesi sonrasında ‘savunma’ arayışına giren ülkelerin sayısının artmasıyla birlikte Patriot satışlarında da bir patlama yaşandı. Doğu Avrupa ülkeleri kendi savunmalarını güçlendirmek için Patriot sistemleri satın almaya başladılar. Romanya, Polonya ve İsveç bu ülkelerin başında geliyordu.

İsviçre Kasım 2022'de beş batarya ve 75 füze satın aldı ve Romanya ilave atış üniteleri satın almayı planlıyor. İsim vermekten kaçınan Laliberty'ye göre en az iki Avrupa ülkesi daha Patriot satın alma planlarını duyurmaya yakın.

Almanya Mart ayında hava savunma kabiliyetlerini arttırmak için daha fazla Patriot sistemi satın alacağını duyurdu. 1.2 milyar dolarlık bir sözleşme imzaladı.

Slovakya, NATO'ya ait bir Patriot sisteminin 2022'de ülkeye konuşlandırılmasının ardından Patriot sistemleri satın almakla ilgilendiğini açıkça ifade etti.

2018 yılında Lockheed'in bu füzeleri yıllık inşa etme oranı 350 idi. Şirket bunu yılda 500'e çıkarmayı planlıyordu. Ancak Rusya'nın Şubat 2022'de Ukrayna'yı geniş çaplı işgali bu çaba üzerinde yeni bir baskı yarattı ve ABD Ordusu Lockheed'in yılda 550 füzeye ulaşması için fon sağladı. Aralık ayında firma yılda 500 füze hızına ulaştığını açıkladı.

Lockheed Martin; PAC-3 MSE füzelerini üretmek için otomatik sistemlerle donatılmış 85.000 metrekarelik bir tesis inşa etti ve şimdi 2027 yılına kadar yılda 650 adet üretmeye hazırlanıyor. PAC-3 MSE için arayıcı başlık tedarik eden Boeing de üretimi hızlandırmayı planlıyor. Boeing, 2023 yılında fabrikasına 35.000 feet kare ekleyerek %30'luk bir üretim artışı sağladı. Amerikan silah sanayisinin önde gelen şirketlerinin Patriot bağlamındaki bu büyüme eğiliminin ardında, Asya-Pasifik ve Ortadoğu’daki yükselen gerilimin de hesabı yapılıyor. Ayrıca Tayvan Boğazı ve Kızıldeniz gibi jeopolitik sıcak noktaların, hava savunmasına olan talebi daha da artıracağı değerlendiriliyor. Bunun da yeni müşteriler demek olacağı çok iyi biliniyor.

Patriot Yerine Yeni Bir Savunma Sistemi Geliştiriliyor

Dışarda satış rakamları artmaya başlayan Patriot’un yerine yeni bir sistem geliştirmeyi düşünen ABD Ordusu; daha esnek bir komuta ve kontrol sistemine ve daha yüksek kapasiteli bir radarın entegre edildiği bir silah sistemi arayışına girdi. Özellikle Patriot’un mevcut radarının yetersiz gelmesi, tam bir kaplama sağlayamaması, kör noktaları kapatamaması nedeniyle eleştiriliyordu. Bu çerçevede Pentagon, Patriot sistemini oluşturan alt sistemleri zaman içerisinde kademeli olarak değiştirmeyi planlıyor. Sistemde yazılım iyileştirilmelerinin de yapılması hedefleniyor. Nihayetinde tüm sistem yenilendiğinde; yeni bir Entegre Hava ve Füze Savunma sisteminin ortaya çıkması bekleniyor.

Değiştirilmesi planlanan ilk alt sistem Patriot'un komuta ve kontrol sistemi olarak biliniyor. Bu sistem Northrop Grumman tarafından geliştirilen Entegre Savaş Komuta Sistemi’dir. Daha sonra Patriot sisteminin radarının Raytheon tarafından geliştirilen Hava ve Füze Savunma Sensörü ile değiştirilmesi planlanıyor. 360 derecelik kapsama alanı sunan ilk prototip radar üretilmiş olup, harekât değerlendirme testleri devam ediyor. Bu radar geçtiğimiz aylarda New Mexico'daki White Sands Füze Atış Sahasında 4 adet başarılı canlı atış testini başarıyla icra etti.

Sonuç

Giderek daha becerikli hale gelen balistik füzeler ve yeni ortaya çıkan hipersonik füzeler hava savunma sistemleri için yeni zorlukları da beraberinde getiriyor. Geçtiğimiz ay içinde açıklanan Pentagon’un 2025 mali yılı bütçesinde Entegre Hava ve Füze Savunması için 602 milyon dolarlık araştırma ve geliştirme kaynağı ayrıldı. Ayrıca Patriot sistemini iyileştirecek yetenek geliştirmeyi tetikleyecek 2.8 milyar dolarlık tedarik talebi bütçeye eklendi. 2024 yılı bütçesine göre zaten Amerikan Ordusu, 2024-2028 yılları arasında toplamda 1,7 milyar dolar harcama yapmayı öngörmüştü. Şimdi 2025 bütçe planlamasında bu rakam 2,29 milyar dolar olarak revize edildi. Bu gelişmelere baktığımda, ABD silah sanayisi tarafından Amerikan hava ve füze savunma gücü tamamen modernize edilinceye kadar Patriot sisteminin uzun yıllar daha ABD ve müttefikleri tarafından kullanılmaya ve bu çerçevede ‘parlatılmaya’ devam edileceğini değerlendiriyorum.