Felsefenin Şarkı Sözlerindeki Hali
Bir Israil melodisinin üzerine Türkçe sözler yazılan "Hayat Bayram Olsa" dinletisini büyük bir huşu içinde sabahın sessizliğinde dinleyip, mazimde ...
Her İnsan Serumuyla Yaşar
Geçmişin ve geleceğin tırnakları öylesine güçlü bir biçimde geçmiştir ki üzerimize, tam o anın büyüsüne kapılacakken, bir hatıranın ...
Bir nefes felsefe 18: Metafizik; Boşboğazlık ve Kuru Gürültü Müdür?
“Evet öyledir, metafizik anlamsızdır, gevezelik ve boş kuruntulardan ibarettir”, derler Pozitivistler. Deneysel felsefenin/bilimin kurucusu, Batı ...
Ahlâk ve Erdem Üzerine Felsefe
Felsefenin bir alt dalı olan Etik (ahlak felsefesi) İslam, Hristiyanlık ve Musevilik dinlerinin dışında bir ahlak ve erdem anlayışının da ...
Sokrates'in Savunması
“Filozof” kelimesi, Yunanca philei ve sophia kelimelerinin yan yana gelmesi ile oluşturmuştur. Bu kelime başta "bilgi ve bilgelik dostu" sonra ise ...
Bir Nefes Felsefe 17: Gazzâlî; Devlet Görevlisi mi, Bir Sistem Düşünürü mü?
“Gazzâlî felsefe karşıtı, siz bu nedenle bunları söylüyorsunuz” hususuna gelince mesele, ben de müzakereyi bırakmıştım. Oysa sunumda felsefî ...
Hayaller ve Gerçekler Felsefesi
Bir başkası gibi davranıp bir başkası gibi yasamaya başladığımızda, kendimizle birlikte hayallerimizi de terk ediyoruz aslında. Kendimiz gibi ...
Biraz felsefe, biraz psikoloji
Ego sahibi insanın tek derdi, kültürel ve toplumsal inançlarla belirlediği kendine ait öz sınırlarının güvenliğini tehdit eden her şeye karşı ...
Bir Nefes Felsefe 16: Tehâfütü’l-felâsife; Filozofların Tutarsızlığı mı; Yoksa Gazzâlî’nin Yönlendirme ve Yanıltmacası mı?
Bilindiği üzere Tehâfütü’l-felâsife ile filozofların tutarsızlıklarının üç meselede tekfir diye nitelemesi temelde kozmolojik bir soru olan ...
Bir Nefes Felsefe 15: Gazzâlî; Mantık Zındıklık İlmi mi; Düşünmenin Ölçütü mü?
Mantık ilminin İslam dünyasına yer etmesinde son derece etkili bir âlim Gazzâlî, ama bununla birlikte bu mantık eserlerinin yazılma ortamını bir kez ...
Bir Nefes Felsefe 14: İslam Dünyasında Felsefeyi Bitiren Gazzâlî mi?
Gazzâlî’’nin aldığı eğitimler genelde dini disiplinler (fıkıh, hadis, kelam/akaid, gramer) tahsili gördüğünü ama Tanrı’nın evreni nasıl ...
Hayat Treni Duraklarda Birilerimizi Bıraksa da Hayat Devam Ediyor
Trenden ineceğimizi bilsek de ne zaman ineceğimizi bilmemek bir muamma hepimiz için. Aslında en güzeli bu muamma, yani bilmemek. Tren yolculuğunu insana ...
Bir Nefes Felsefe 13: Kaç Gazzâlî Var?
Ebu Hamid Gazzâlî (1058-1111), fakih, mantıkçı, mütekellim, sûfî niteliklerine sahip ve İslam düşüncesinde dönüm noktası olan bir âlimdir. ...
Bilim, Felsefe ve İnanç Dünyasında Bitmeyen Kavga: Bölüm-3
Gazali ve Rüşt, İslam dünyasında iki mihenk taşıdır. Bu iki alimin bilinmesi, İslam dünyasındaki çoğu şeyin köklerinin anlaşılabilmesinin ...
İnanç, Felsefe ve Bilim Dünyasında Bitmeyen Kavga: Bölüm-2
Avrupa'da "Averroes" olarak bilinen İbn-i Rüşt'ün babası Kurtuba kadılığı yapan bir alimdi. Eğitim hayatına seçkin hocalardan dersler alarak ...
Bir Nefes Felsefe 12: İslam felsefesini “analitik” okumak da nerden çıktı?
Dikkatli bir “okur”, “İslam Felsefesi öncülerini çağdaş felsefe içinde var olması yönünden canlı figürler olarak ele aldığınızı ...
İnanç, Felsefe ve Bilim Dünyasında Bitmeyen Kavga: Bölüm-1
Gazali şüphesiz çok önemli bir şahsiyet. Dünyaya bakış açısı ve yorumları, vefatının üzerinden yaklaşık 1000 yıl geçmesine rağmen hâlâ da ...
Karizma Doğuştandır
Bir insanın karizmatik olup olmadığı, ilk bakışta anlaşılır. Fakat o insanı karizmatik yapanın ne olduğunu tarif etmek zordur. Nicole Torres, ...
Bir Nefes Felsefe: 11 “Evrendeki her şey canlıdır” ve “Her şey Tanrı’yı zikreder”
Bir dönem Din Felsefesi dersine girişte faydalandığım “Putların Alacakaranlığı”ndan sıyrılma çabasında olan Friedrich Nietzsche’nin dediği ...
Bir Nefes Felsefe 10: Fârâbî, Nübüvvet’i Siyaset Felsefesinin Merkezine nasıl yerleştirdi?
Aristoteles’in ilimleri teorik, pratik ve poetik şeklindeki üçlü tasnifiyle Kindî’nin beşerî ve dinî ilimler tarzındaki ikili tasnifine göre ...
Din ve Bilim Arasında Nasıl Bir İlişki Var?
Emile Durkheim, “Din, bir cemaatin meydana gelmesini sağlayan ayin ve inançlar sistemidir.” demiştir. Durkheim bu tanımında, dinin toplumdaki sosyal ...
Vazgeçebilmek kolay mı?
Ne kadar çok bağlanırsan, vazgeçmek o kadar zor mu olur? Bu yüzden insanoğlu, küçük bir varsayım olsa da; bir gün vazgeçebilme ihtimaline ...
Bir nefes felsefe 9: Tanrı Evreni Nasıl Ve Niçin Yarattı?
“Bir Nefes Felsefe”ye dair önceki yazılarımızda belirttiğimiz üzere, Tanrı e evren arasında birleşme, özdeşlik e birbirine bürünme (ittihat ...
Maddeden Ruha Geçiş
Sevgi ile vücudumuzda kim bilir ne ibi hormonlar devreye irer, hemen yüzümüze bir ülümseme elir mesela, mutluluk bambaşkadır, endorfin diyorlardı ...
Bir Nefes Felsefe 8: “Hikmetü’l-Meşrikiyye” İfadesi “Doğu Felsefesi” Ne Karşılık Gelir mi?
Felsefesinin ana işlevinin analiz olduğunu söyleyen Analitik Felsefesi gibi Batı Felsefesi ifadesi de bütün dayatmalara rağmen flu. Antik Grek ...
Bir Nefes Felsefe 7: Müslüman Filozoflar, İslamiyet’in İlk Dönemindeki Teo-politik Çatışmaları Aşabildi mi?
İslam felsefesini bir sistem olarak kurgulayan ilk filozof olan Farabi’nin bu gerilimlerin farkında olarak ilimler tasnifi ve yöntem meselesini daha ...
İlk İslam Filozofu Kimdir?
Kindî’yi tercümeler ve felsefeye olan katkıları açısından önemsiyoruz. Ama bize göre ondan önce Câbir filozof olarak nitelenmeyi hak eder. ...
Ahlak ve Erdem
Hayat bir serüven, bizlerde onun içinde rolleri biçilmiş oyuncularıyız. Her birimiz kendi yaşamlarımızda, perdenin ne zaman kapanıp, sahneden ...
“İnsan Yedisinde Neyse Yetmişinde Odur” Sözünün Ahlak Felsefesindeki Karşılığı Nedir?
İslam Ahlak Felsefesini, üç temel soru/nu (özgür irade, doğru eylem ve en yüce iyi) merkezli inceleyip özgür iradeye sahip olan kişinin, ...
Geçmişimizle Barışmak Neden Gereklidir?
Geçmişi reddetmek daha iyi bir gelecekten vazgeçmektir. İnsan geçmişinin bir ürünüdür. Geçmişini her insan olgunlukla, her ne yaşandıysa kendi ...
Doğa Bizlere Ne Kadar Adil Davranıyor?
Doğaya müdahale etmek ne kadar adil? Ne kadar etik? Birgün olur da birileri Tanrı rolü oynamaya karar verirse, olabileceklerin farkında olan var mı? ...
İslam Felsefesi Karşıtlığının Temelinde Yatan Meşşai Filozofları Tekfir Etmek Ne Derece Tutarlı?
Kindi, Farabi, İbn Sina ve İbn Rüşd gibi çok tanınan filozofların temsil ettiği Meşşailik ekolü, Aristoteles'in Arapçaya çevrilen kitaplarının ...
Hayatı Iskalamadan Yaşamak Mümkün müdür?
Keşke biri de beni silkelese diyeceğim ama gerek yok ki. Ben zaten onu kendi kendime yapıyorum. Akdeniz’in tuzlu ve ılık sularına salarken ...
İslam Felsefesinin Oluşum Sürecinde Yerli ve Yabancı Kaynakların Tasnifi Tutarlı mı?
Felsefenin temelde seçenekleri artırmak ve olası çözüm önerilerine katkıda bulunmayı hedeflemesinden dolayı Muaz b. Cebel hadisini örnek ...
Bir Nefes Felsefe: Bağlanmanın Kökenine İnmek
Bir Tanrı’ya inanan teist, monist inanmayana ateist mi materyalist mi denir diye sormayalım şimdi, çünkü bir de transteizm var, ateistik veya ateistik ...
Korkunun Ecele Faydası Yok
İnsan hayatında bu hislerden en baskın olanı ise korku. Gerçi canlılar aleminde de korku baskın bir duygu. Evet, korku yaşamın devamı için ...
Türk Düşüncesi mi? Türk Felsefesi mi?
“Türk Düşüncesi mi, Türk Felsefesi mi?” sorusu üzerinde “tefekkür” etmeye çalışacağız. Felsefe tarihi içinde Türklerin varlık, bilgi ve ...
Statü Manyakları
Statüye olan düşkünlük ve statü arayışı neredeyse insanlık tarihi kadar eskidir. İnsanlar tarihin en eski dönemlerinden beri sıklıkla ...
Guy Debord’un Gösteri Toplumu’nu Anlamak
1931'de Paris'te doğan Debord, babasını küçük yaşta kaybetti. Paris Üniversitesi'ndeki Hukuk eğitimini yarıda bırakarak sanat çalışmalarına ...
Jean-Jacques Rousseau ve Mustafa Kemal Atatürk
Atatürk’ün fikir ve özgürlük hayatına yön veren fikir adamlarından birisi de Jean-Jacques Rousseau’tur. ...
Anahtar Ve Şifre
"Şifre" sözcüğünü Fransızcadan almışız, "sayı", "rakam", "kod" anlamında. "Anahtar" ise etimolojik olarak Yunanca bir sözcük, anoichtíri, ...
Filler Ve Kediler
Cibilliyet kelimesi Arapça kökenli bir kelime olarak bilinmektedir. Cibilliyet kelimesi, yaratılıştan gelen huy ve karakter manalarında TDK ...
Filozofların Çelişkileri Nelerdir?
Tarihe yön veren liderler ve filozoflar insan olduklarından dolayı yaşam ve düşünce denizinde işkileri vardır. Fikirlerdeki, davranışlardaki ...
Olmak İstediğim İnsan
İnsanın hayatta ne kadar başarılı olduğunu ve bunu nasıl ölçeceğini en iyi anlatan yazar, Harvard İşletme Okulu profesörlerinden "Clayton ...
Durdurun Dünyayı, İnecek Var
Ekvatorda şu anda saatte 1667 km hızla dünya kendi etrafında dönüyor. 150 milyon yıl önce bu hız 1905 km/saat'miş. Bugüne nazaran dünya yaklaşık ...
Suçluluk Psikolojisi Nedir?
Bilmeden, ya da istemeden suç işleyenlerin suçluluk duygusu içerisinde olduklarını tahmin ediyorum. Hele bir de ilk defa bir suç işlemişse ...
Suç İşleme Özgürlüğü Ne Demektir?
Suç ne demek? Yasalara, bazen törelere, ahlak kurallarına aykırı davranış. Kim lirlemiş neyin suç, neyin suç olmadığını? Tarih boyunca toplum ...
Hayat Denen Şey; Dün, Bugün ve Bir De Yarındır
Dün attığımız olumlu ve mantıklı adımlar bu günümüzü doğru düzgün geçirmemizi sağlar. Dünü görmezden gelemeyiz. Dün bugünden kopuk ...
Karar Verebilmek, Neden Özgürlüktür?
Kurallardan biri de belirsizlik ilkesi, sevdiğim bir ilke. Atom altı parçacıklar seviyesinde, yani kuantum dünyasında bir parçanın hızını ...
Sen de mi Brutus Hikayesi Nedir?
Rivayete göre, Brutus Sezar'ın en yakın arkadaşıydı. Sezar'ın önce saldırganlara karşı koymaya çalıştığı, fakat Brutus'u görünce, bu ...
Kainatın Dengesi Altın Oran Nedir?
Kuralları biz koyuyoruz, tek çizgi, önce şu kadar aralıkla beş düz kopyasını yap, sonra hepsini on kopya olacak şekilde dairesel olarak kopyala. ...
İş Yaşamında Anlaşmazlıklar Nasıl Çözülmelidir?
Anlaşmazlıkların yapıcı bir şekilde çözülmesi ile ilgili kavramlar ve teknikler gözden geçirildiğinde ortaya şu sonuç çıkar: “Riski paylaşan ...
Kendime Düşünceler
Yaşadığımız dünya, hepimiz için gerçekten yorucu bir yer. Hatta bir o kadar da yıpratıcı, nankör, sürekli çabalamayı, boğuşmayı gerektiren ...
Düşünmek Nedir? Neye Yarar?
Bu yazıyla amacım sizi düşünce tarihine yolculuk yaptırmak il. Ama düşünmenin erinin ülkemizde de yeterince anlaşılmadığına, gereken ...
Dengede Bir Yaşam Nedir?
Minimalist bir yaşam tarzı, yalınlaşmak demektir aslında. Daha az eşya ile yaşamanın faydalarından sadece bazılarını düşünün. Hayatınız için ...
Galaksi Falı Nedir?
Bilirsiniz, içi su dolu bir bardak mercek etkisi yapar, arkasındakileri ters gösterir, baş aşağı görünür neye bakıyorsak. Bu da oluyor ...
İyi ve Kötü Felsefesi
İyi ve kötü kavramları; din, etik ve felsefe çısından değerlendirilirken kullanılan ölçüt hlaktır. İyi kavramı, hlak bakımından olumlu bir ...
Dünya Dönüyor, Sen Ne Dersen De
Aslında fark etmesek de gerçekten evrende durduğumuz yerde durmuyoruz. Çok büyük bir hızla sürekli hareket halindeyiz. Belki de işin sırrı ...
Türkçe ve felsefe
Felsefede kullanılan sözcükleri terimleştirme çalışmaları, Türk Dil Kurumunca 1942 yılında toplanan Dil Kurultayı öncesinde başlatılmıştır. ...
Pragmatizm Nedir?
Pratik olmaktan bahsediyor, yapılan eylemlerde başarı dışında hiçbir şeyin mli olmadığını söylüyor. Ahlak ilkeleri ve diğer ölçülerin ...
Eylemsizlik
Eylemsizlik kelimesi ise eylemin zıt anlamlısı gibi görünse de biraz farklı bir anlam içeriyor, eylemin direkt ters anlamlısı değil yani, öyle ...
İnandığımız Şeylerin Peşinden Gidiyoruz
O zaman anlamıştım aslında bilen biliyor diye. Her işi bilenine teslim edeceksin aslında. O zaman sorun olmaz hiçbir ...
Su Yolunu Bulur
Uzun süre çözmeye çalıştığı bir matematik probleminden bahsediyor Ali Nesin. Artık vaz geçtiği bir anda çözümü aniden bulduğunu söylüyor. ...
Kendimizle Hesaplaşma
Kendisiyle barışık olanlar, kendisini samimi olarak sorguya çekme cesaretini gösterebilenler, kaybolmaz veya kaybolsa bile hemen bir çıkış yolunu ...
İyiye, Güzele Giden Yollar, Bizden Sabırlı Olmayı İster
Bazı kavramların anlamlarını iyi bildiğinizde ve özümsediğinizde, hayatın kapısını açan ve hayatı farklı bir şekilde yaşamanızı rehber olan ...
Hayat Üzerine Düşündüren Düşünceler
Düşeceğimiz en büyük hata bunları yerli yersiz biribirlerinin yerine ikame etmektir. Bu ikame etmeninde en yaygın görüneni geleneklerin inanç ...
Ziya Paşa ve Hayata Dair Düşündüren Dersler
Hayat ileriye doğru yaşanır, ancak geriye doğru anlaşılır. İşte una da tarih denir. Geleceğe ilişkin öngörüler kökleri tarihte olan ve uradan ...
Din ve Dil İlişkisi Nedir?
"İnsan dil ile düşünür, din ile yaşar. Dilin gelişmesi düşünceyi, dinin dosdoğru yaşanması da hayatı iyi ve güzel yaşanır hâle getirir. ...
Peygamberimiz ve Felsefe Öğretimi
Tanrı, insanlara dünyada refah, ahrette felahlarını sağlayacak ilkeler bütünü (ed-Din) ilk insan/peygamberler vasıtasıyla göndermiştir. Bu ...
Bilişsel Çelişki Kuramı Ne Demektir?
Zaman zaman çevremdeki insanların bazı tavır ve davranışlarını anlayamadığım oluyor. Örneğin sigara içen birine sigaranın zararlarından ...
Hayat Kısa, Kuşlar Uçuyor
Cemal Süreya’nın “Hayat kısa, kuşlar uçuyor.” dizeleri çalışma masamda duruyor. “Uçmak için kuş olmak gerekmiyor, Küçük sevinçler olsun ...
Toplumumuzda Eşitlik ve Kardeşlik Çemberinde, Onurlu Yaşamak Mümkün müdür?
Bunu sağlamak için “devlet, ulus/millet ve yurt/vatan” kavramları üzerinde yaşanan kargaşayı gidermek gerekiyor. Avrupa Sözleşmesinin ...
Türkiye ve Bosna Hersek
İslâm dünyasının içinde yaşadığı sorunlara çözüm üretmede, Batı hâkimiyetinin epistemik temellerini bilen ve İslâmi bir dirilişten/Rönesans ...
Felsefe yapalım ama bilgiçlik taslamayalım
Felsefe, dünyanın seçkin zekalarıyla yolda/ş olup, onların varlık, bilgi ve değer üzerine görüşlerini anlamak, mevcut sorunların çözümüne ...
Temel Kavramlarımız: Din ve Millet
Tarihte sürekli bir devlet geleneğine sahip olarak kadim milletlerinden birisi olan Türkler, Doğu ile Batı âlemini birbirine bağlayan ve yüzyıllarca ...
Salgın ve Sanal
Kavramlarla olan ilişkimizin tarihini bilseydik, kavramları aynı güvenle kullanabilir miydik? Yahut değer yargılarının hangi ihtiyaçlar üzerinde ...
Yerlilik Ne Demektir?
Düşünce tarihinde bir çok medeniyet gelip geçmiştir ve bunların önemli bir kesimi de Mezopotamya-Anadolu kültür havzasında şekillenmiştir. ...
Medeniyetimiz ve Şehirlerimiz
İslam Felsefesi açısından Şehir ve Felsefe ilişkisini temellendirmenin gerekliliğinin teorik ve pratik boyutu şöyle açıklanabilir. ...
Bu Ülke ve Türk İrfanı
Cemil Meriç’in “Bu Ülke” adlı eserini (İstanbul: İletişim Yayınevi 2018) müzakere edeceğiz ...
"Fikri hür, irfanı hür, vicdanı hür" bireyler için İslam felsefesi okumaları
Covid-19 isimli küresel salgın, özgürlük ve güvenlik salınımındaki dengeye “sağlık güvenliği”ni de ilave ...
Yerlilik ve Millilik
Sayın önceki Başbakan Ahmet Davutoğlu, akiller toplantısında “çözüm projesinin yerli ve milli” olduğunu söyledi. ...
Bireysel Ahlâk
Hz. Adem’den Hz. Muhammed’e (sav) kadar bütün peygamberler, insanların dünyada refah, mükemmellik ve olgunluğa; ahirette felaha erişmeleri için ...
İnsan Onuru
Abdurrahman Şeref Beyi Osmanlı Devleti-Türkiye Cumhuriyeti’nin kültürel geçişini incelemek için önemli mihenk taşı olarak görüyoruz. ...
Yirmi yıl sonra bir '11 eylül' okuması
Birçok alanda yeni krizlerle karşı karşıya olan insanlığı huzura kavuşturabilecek yeni bir medeniyet tasavvuru üzerine düşünmek ...
Türkçeyi bir bilim ve felsefe dili yapmak
Dünyada en uzun ömürlü tek hanedanlı devlet olan Osmanlı, 1789 Fransız İhtilali ile siyasi, iktisadi, ictimai alanda değişen dünya paradigmasına ...
Türk felsefesi: imkanı ve gerekçeleri üzerine notlar
Bir “Türk Felsefesinin gerekçesi ve imkânım müzakere etmek için öncelikle felsefe tabirine bir bakmalı, sonra ‘Türk Felsefesi’ ifadesinin ...
ABD sisteminin kaynağı olan Anadolu (Likya) birikimini jeo-felsefi açıdan okumak
Hitit Üniversitesi bünyesinde “Felsefeyi Anadolu’da Yeniden Yurtlandırmak” bağlamında felsefi okumalar yapıyoruz. ...
Felsefenin asli yurdu neresidir?
“Felsefenin Aslî Yurdu, bize öğretildiği gibi İyonya bölgesi ve Grekler mi, yoksa Mezopotamya bölgesi ve Kaldeliler ...